Rose Stories
Het eerste hoofdstuk van De brieven van Mia bevat confronterende passages. Meester Lenn geeft les aan een klas asielzoekerskinderen en vertelt over de Tweede Wereldoorlog en de Jodenvervolging. De kinderen reageren opstandig. De Joden behandelen nu de Palestijnen toch heel slecht, doen ze dan eigenlijk niet iets soortgelijks? De meeste kinderen zijn gevlucht voor een oorlog. ‘Ik heb niets te maken met deze oorlog’, zegt Ibrahim. En Laila, de hoofdpersoon van het boek, gaat er met gestrekt been in. Ze is gevlucht uit Syrië en woont nu met haar moeder, zus en broertje in een asielzoekerscentrum. Niemand weet waar haar vader is maar volgens hem wordt de geschiedenis geschreven door winnaars, zegt Mia fel. “Wij zijn de verliezers en jullie de winnaars, wat wij meemaken is altijd minder belangrijk dan wat jullie meemaken”.
Hier is een schrijfster aan het woord die precaire thema’s niet uit de weg gaat. Het bespreken van de Holocaust in klassen met veel kinderen met een andere achtergrond en de vergelijking van WOII met andere oorlogen, het zijn gevoelige onderwerpen. Dat tonen alleen de herdenkingsdiscussies rond 4 mei iedere keer weer aan, dit jaar niet uitgezonderd. Astrid Sy is een historica die bekend is met het bespreekbaar maken van de Jodenvervolging, ze werkt voor andere Yad Vashem en de Anne Frank Stichting. Haar kinderboek is uitgegeven bij Rose Stories, een kleine ideologische uitgeverij die het tot taak heeft gesteld om diversiteit in o.a. kinderboeken te vergroten, zowel qua thematiek als auteurs (zie hier).
In De Brieven van Mia legt Sy een link tussen de oorlogservaringen van Laila die gevlucht is voor de oorlog in Syrië en het verzetsverhaal van meneer Cohen. In het kader van een schoolproject rond liefdadigheid komt ze bij de oude Joodse man terecht die haar nukkig verordonneert zijn zolder op te ruimen. Hij lijkt weinig met vluchtelingen op te hebben. Laila vindt een doos met brieven die door een zekere Mia zijn geschreven tijdens de Tweede Wereldoorlog en heel persoonlijk verslag doen van onderduiken en verzet. Ze heeft al snel door dat ze gericht zijn aan meneer Cohen en ontdekt een geheim dat zijn leven op de kop zet. Meneer Cohen ontdooit, de twee sluiten vriendschap en ontrafelen met zevenmijlslaarsen een oorlogsgeschiedenis.
Dat verhaal hangt wel erg van wensdenken en toevalligheden aan elkaar. Laila is een flukse doorzetter maar de superkrachten die zin dit boeken toebedeeld krijgt, zijn onwaarschijnlijk. Enige redactionele en stilistisch puntjes op de i hadden ook geen kwaad gekund maar De brieven van Mia is vooral een moedig en interessant boek omdat het taboes durft aan te roeren en een zinvolle correlatie legt tussen heden en verleden.
Gedeelde ervaringen kunnen helpen, de onverzettelijkheid die uit de brieven blijkt, geeft Laila weer hoop. Er komt veel naar boven dat ze zo goed had weggestopt en ook meneer Cohen zegt ‘eindelijk weer iets te voelen’. De belangrijkste conclusie is dat oorlog heel veel kapot maakt, waarbij het niet uitmaakt wanneer, waar of door wie deze werd of wordt uitgevochten. Het één is niet minder belangrijk dan het andere. Door persoonlijke verhalen naast elkaar te leggen, kun je geschiedenissen met elkaar verbinden en verdwijnt misschien de scheiding tussen winnaars en verliezers.
