Het leven gaat door in kamp Westerbork

Martine Letterie Kinderen met een ster Genre: Kinderboek
Uitgever: Leopold
Illustrator: Rick de Haas

Hoe vertel je aan hele jonge kinderen over de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog? Geen eenvoudige opdracht maar wel een belangrijke. Martine Letterie baseert zich in Kinderen met een ster op de verhalen van zes Joodse kinderen die in kamp Westerbork terechtkwamen. Een deel daarvan overlapt met Groeten van Leo, over Leo Meijer die vanuit Westerbork naar Auschwitz werd getransporteerd en daar werd vergast. Hij werd 7 jaar oud. De andere kinderen, op wiens geschiedenissen dit boek is gebaseerd, overleefden de oorlog. In totaal werden er meer dan 18.000 joodse kinderen via Westerbork naar vernietigingskampen weggevoerd waarvan er net iets meer dan duizend terugkeerden.

Over de ergste verschrikkingen gaan deze verhalen niet. Letterie beschrijft het dagelijks leven door de ogen van de kinderen in drie delen: het begin van de oorlog en de gang naar het kamp, het leven in kamp Westerbork en drie uitleidende hoofdstukjes over het leven direct na de oorlog. Kinderen nemen de dingen doorgaans zoals ze zijn en maken er dan het beste van, zonder dat de volle ernst van de situatie doordringt. Rosa is bijvoorbeeld dolblij als ze eindelijk een ster op haar kleren mag; nu hoort ze echt bij de grote kinderen. Natuurlijk is er onbegrip, vaak over de kleine dingen. Hoezo mag Jules ineens niet meer naar de speeltuin, wat kan dat die Duitsers nou schelen?

Letterie legt niet veel uit over de oorlogsgeschiedenis maar blijft dicht bij de belevingswereld van kinderen. Het kampleven en de oorlog hebben iets van een avontuur. Het is anders en spannend maar de belangrijkste vraag blijft of Sinterklaas wel komt en of er kadootjes zijn. Soms is er iets van onrust, als er weer een trein vertrekt en het klaslokaal steeds leger wordt. Niet alle gezinnen blijven compleet en daar is verdriet over maar Letterie is voorzichtig in het beschrijven van zwaar leed. Na het voorlezen van dit boek is het echte leed van de Tweede Wereldoorlog niet beschreven, de grootste gruwelijkheden blijven buiten beeld, maar die vonden dan ook niet in kamp Westerbork plaats.

De verhalen in Kinderen met een ster zijn, in combinatie met de rustige en sfeervolle tekeningen van Rick de Haas,een knappe aanzet om een gesprek met kinderen vanaf een jaar of 6 over de oorlog mogelijk te maken. Als je Letterie iets zou willen verwijten, dan is het dat ze wel erg terughoudend is in het benoemen van de ellende. Dat heeft als voordeel dat het boek zonder angst voor nachtmerries kan worden voorgelezen. De vervolgvragen zullen vanzelf wel komen.