Lemniscaat
Esther Ottens
De Oostenrijkse jeugdboekenschrijfster Ursula Poznanski bouwt gestaag door aan een oeuvre van Young Adult-romans waarin de virtuele realiteit wordt ingezet voor thrillerachtige plots. Dat deed ze in het internationaal gelauwerde Erebos en de opvolger Saeculum. In haar nieuwe boek Layers gaat ze in die lijn verder.
Een dakloze jongen van 17 wordt door een hulpverlener opgepikt van straat nadat het er op lijkt dat hij een moord heeft gepleegd. Deze Dorian komt terecht in een community met andere randgroepjongeren die ogenschijnlijk worden ingezet voor wereld verbeterende doelen. Dorian deelt folders uit en wordt ingezet om pakketjes af te leveren zonder daar vragen bij te stellen.
Het blijkt te gaan om een project waarvan augmented reality de basis is en de deelnemers over meer informatie beschikken dan de rest van de maatschappij. Het blijft lang onduidelijk voor welke doeleinden deze toepassing wordt gebruikt. De mecenas van de organisatie lijkt met iedereen het beste voor te hebben maar dat zit allemaal net even anders in een plot die de lezer meerdere malen op een ander spoor zet. De goeden en de kwaden wisselen nogal eens stuivertje. Het ‘zet-jongeren-in-om-de-wereld-te-verbeteren’-lijntje doet denken aan Liquidator van Andrew Mulligan, maar dan vele malen beter uitgewerkt.
Ondertussen is Dorian weer op de vlucht, maar nu voor de mensen die hem veiligheid leken te bieden. Hij weet niet meer wie hij kan vertrouwen maar wil het meisje dat hij in de opvang heeft leren kennen en op wie hij op slag verliefd werd, niet kwijtraken. Eindelijk iemand voor wie hij echt iets voelt.Uit het verhaal is op te maken dat Dorian al jong zijn moeder kwijt raakte en daarna ernstig werd mishandeld door zijn vader, waarna hij zijn heil op straat zocht. Pozanski werkt die achtergrond niet uit maar legt de focus op de achtervolging en de suspense waardoor Dorian en de andere karakters weinig diepgang krijgen en flets blijven. te wensen overlaat. Daar staat tegenover dat de virtuele werkelijkheid op een originele manier verwerkt is; The Matrix meets Google Glass. Dit soort fictie komt steeds dichterbij wat er echt mogelijk is en dat is zowel fascinerend als beangstigend. Het biedt tal van nieuwe mogelijkheden maar in wat voor wereld leven we als niet iedereen hetzelfde waarneemt? Poznanski speelt vlotjes met dat gegeven.
Net als in haar andere boeken is de grens tussen wat er spel is en wanneer het er echt om gaat (en zelfs een kwestie van leven en dood is) vrij dun. Het is bijna een genre op zich en onderscheidt zich daarmee van andere YA-thrillers. Dat de plot van Layers rommelig en weinig geloofwaardig is, moet de liefhebber maar op de koop toenemen.
