Moon
Een dictatuur dus. Dat is de context van de langverwachte nieuwe roman van Floortje Zwigtman, die met haar vorige trilogie De groene bloem de beste boeken afleverde die de young-adult literatuur in ons land kent. Vonk is ook aangekondigd als een trilogie, waarvan het eerste deel Vlam ons moet verleiden de volgende delen te willen lezen. Zwigtman beschrijft het leven op het fictieve eiland Chimeria, waar dictator Dux Tron zijn wil aan de bevolking oplegt. Hij heeft vier kinderen waarvan er twee enigszins in opstand komen tegen het ouderlijk gezag,. Roxanne is de protoganist van Vlam die als puberdochter weinig opheeft met het fanatisme van haar ouders, daarbij gevoed door haar recalcitrante broer die verboden films en muziek uit het westen over de grens weet te smokkelen. Roxanne heeft weinig vrijheid en wordt streng in de gaten gehouden door een leeftijdsgenoot die door het regime is ingehuurd. Toch ontmoet ze tijdens haar studie muzikant en striptekenaar Christian op wie ze verliefd wordt. Het is wederzijds maar Christian is zich zeer bewust van alle belemmeringen en ellende die een relatie met de dochter van de dictator met zich meebrengt.Hij speelt met zijn broers en zussen in een band, die uit strategische overwegingen door de dictator en zijn vrouw wordt omarmd. Het einde van deze roman bestaat uit een, meerdere hoofdstukken in beslag nemend, verslag van het eerste concert in dienst van het regime.
Het verhaal over het leven in Chimeria in 1986 wordt afgewisseld met de zoektocht van Roxanne naar haar verleden, ruim 25 jaar later. Haar ouders lijken te zijn omgebracht, net als haar grote liefde Christian. Ze wooot in Amerika met haar nieuwe vriend, die niet al teveel van haar verleden weet. Roxanne daalt af in haar eigen verleden, net als haar voormalige begeleidster. Ze zoekt mensen op die een rol speelden in het regime en wil de waarheid weten. De drijfveren en achtergrond van deze operatie ‘schoon schip’ zijn vaag en blijven en steken in de gedachte dat je het verleden niet volledig kan vergeten.
Vlam start veelbelovend met veel vaart en afwisseling maar verzandt al snel in een ploeterboek dat aanvoelt als huiswerk. De grote hoeveelheid personages kennen weinig ontwikkeling, het blijft bij beschrijvingen en het opbouwen van een setting die aan het einde van het boek nog niet is afgerond. Het boek loopt vast in zijn eigen constructie en dat is een jammerlijke constatering, want het thema heeft wel degelijk potentie. Wat is de context van macht, welke idealen en bezwaren hangen er mee samen en hoe werkt dat uit op mensen? Het wordt de lezer duidelijk gemaakt dat Chimeria een dictatuur is maar waar de leider precies op uit is en wat de context van deze machtsvorm is, blijft een raadsel. De dictatuur is een gegeven maar wordt weinig zichtbaar gemaakt. En al helemaal niet voelbaar: er mag veel niet en er is censuur en strenge controle maar dat wordt meer beschreven dan gesuggereerd. De verwachting en hoop dat Zwigtman een boodschap heeft over macht, wellicht gerelateerd aan actuele politieke ontwikkelingen, wordt in dit deel niet ingelost. Schrijnender is het gebrek aan een spanningsboog. Gebeurtenissen worden breed uitgemeten en dat haalt de lucht eruit. Het zijn vooral losse episodes die los van elkaar staan en weinig overtuigend aan elkaar zijn gelijmd.
Is Vlam dan helemaal mislukt? Nee, daarvoor kan Zwigtman domweg te goed schrijven en zitten er net weer teveel hoofdstukken in die wel boeien. De manier waarop de popcultuur er in verweven is, is interessant en sommige bijfiguren (zoals de moeder van Roxanne, de vrouw van de dictator) zijn knap beschreven, zij komt misschien wel meer tot leven dan haar odochter. Zwigtman zette met Wolfsroedel in één boek een prangend thema op de kaart. Ze heeft steeds meer ruimte nodig al was dat bij De Groene Bloem eigenlijk juist weer de kracht. Het is lastig vast te stellen waar het hier precies is misgegaan maar al met al is Vlam teleurstellend en of dat in de resterende delen nog kan worden omgebogen is zeer de vraag.
Vlam
Floortje Zwigtman
Moon
