De vliegende klas van Erick Kästner, vertaling Annelies de hertogh, voorwoord Paulien Cornelisse, Bongerhoff & Lamberigts, 8+
Paulien Cornellisse adviseert haar voorwoord pas achteraf te lezen omdat ze heeft vermomd als nawoord. Zij las De vliegende klas in haar puberteit, net als de andere boeken van Erich Kästner, zoals Emiel en zijn detectives en Dubbe Lotje. ‘Das fliegende klassenzimmer‘ is een van zijn minder bekende boeken en stamt uit 1933, lang voordat de beroemde Duitse schrijver in 1960 de Hans Christian Andersenprijs won. Het boek is met de oorspronkelijke illustraties en in een nieuwe vertaling van Annelies de hertogh op de markt gebracht door de Vlaamse uitgeverij Borgerhoff & Lamberigts.
Bijna tegelijkertijd brengt deze uitgeverij een boek van een andere winnaar van dezelfde jeugdboekenprijs uit. De Italiaans Gianni Rodari kreeg de Hans Christian Andersen prijs 1970. Nu verschijnt zijn De vliegende taart, met nieuwe tekeningen van Gerda Dendooven. Eerder dit jaar verscheen de politieke groenten-en fruitfabel De avonturen van Cipollino van Rodari voor het eerst in een Nederlandse vertaling bij een andere uitgeverij. Waar zou deze belangstelling ineens vandaan komen? Het zijn allemaal geen klassiekers die kinderen per se moeten lezen, en ze hebben de tand des tijds ook niet echt goed doorstaan. Ze zeggen vooral iets over de tijd waarin ze zijn geschreven: die van het opkomende en daarna weer dovende fascisme in de jaren dertig, veertig en vijftig van de vorige eeuw. In die zin zijn de boeken in deze tijd waarin extreemrechts terreing wint, wel weer relevant.
Cornelisse wijst kinderen er terecht op hoe fijn het is dat we in een tijd leven waarin vrijelijk geschreven mag worden, maar waarschuwt dat dit zo kan weer veranderen. De vliegende klas was het laatste boek dat Kästner schreef voordat zijn werk door het nazi-regime werd verboden en zelfs verbrand. Cornelisse suggereert dat dat te maken kan hebben met hoe serieus de auteur de gevoelens van kinderen neemt. De docent in het boek stelt dat je wijs en moedig moet zijn. ‘Pas als de dapperen slim zijn geworden en de slimmen dapper (…) is dat een vooruitgang van de mensheid’. Dat vond Hitler vast niks, schrijft Cornelisse: geen enkele dictator wil immers dat het volk wijs en een eigen wil heeft.
Het verhaal gaat over leerlingen van twee scholen die elkaar bevechten en vooral over de opvoering van een toneelstuk. De vliegende klas is eerlijk, ontwapenend en vermakelijk en vooral interessant als tijdsbeeld, maar niet zozeer voor kinderen van nu.
