De avonturen van Cippolino van Gianni Rodari, illustraties Chiara Baglioni, vertaling Cris Manzoni, 8+
Een opmerkelijke uitgave is het sowieso. De Nederlandse vertaling van De avonturen van Cipollino van Gianni Rodari. De Italiaanse auteur kreeg in 1970 de Hans Christian Andersen Prijs, tien jaar later overleed hij. Dit boek verscheen in 1951, relatief kort na de Tweede Wereldoorg en het tijdperk Mussolini, waarvan het niet los kan worden gezien. Rodari sloot zich tegeen het einde van de oorlog aan bij het verzet tegen het fascisme en werd actief lid van communistische partij.
“Zoals jullie inmiddels wel doorhebben”, staat er halverwege het tweede hoofdstuk, “in dit land had iederen iets met groenten”. In de door een brute beheerser bestuurde land is iedereen groente of fruit, of een dier. Cipollini betekent letterlijk kleine ui en daar gaat dit sprookje dan ook over. Over een pratende ui die een opstand leidt tegen een totalitair regime. Samen met onder andere mevrouw Pompoen, meester Rozijn, en burggraaf Kersje neemt hij het op tegen wrede heersers als Prins Limone en Ridder Pomodoro. De lijst met personages is schier oneindig (de Citroentjes, Don Peterselie, de Gravinnekes van de Kersengaard en hertogje Mandarino en nog een heel stel. Gelukkig staan ze in en lijst voorin vermeld voor het broodnodige terugzoeken.
Als de vader van Cipollino wordt opgesloten, komt hij in verzet. Vastberaden en dapper en met een heldere boodschap: ‘Vrijheid betekent dat niemand over je beslist’. Zo overtuigt hij de anderen dat ze niet over zich heen moeten laten lopen en niet moeten wennen aan de dictatuur. Ze moeten het niet gewoon vinden dat ze belasting betalen voor de zuurstof die ze inademen. Meneer Courgette, die voortdurend zucht, betaalt het allermeest. Prettig is dat de kleine ui weliswaar standvastig is, maar zijn strijd ook met humor en relativering voert.
Opmerkelijk trouwens dat Harrie Geelen in 1984 en soortgelijk sprookje schreeef over Koning Boon, in opdracht van een conservenmerk. Op rijm vertelt hij de geschiedenis van de goedmoedige koning Boon die onttroond wordt door Cas Tomaat en in ballingschap gaat. Cas Tomaat ontwikkelt zich al snel tot een dictator. Vreemde groenten als brussels lof, broccoli, courgette en aergine worden de grens overgezet. Helaas kunnen we hem niet meer vragen of hij het boek van Rodari kende.
De avonturen van Cipollino was in de jaren vijftig ongetwijfelde een scherpe satire, maar is ingehaald door de tijd, en zeker de tijd waarin we nu leven. Verzet tegen het fascisme lijkt actueler dan ooit maar dit goedbedoelde sprookje over groenten komt niet binnen. Het is vrij langdradig en een spanningsboog is er nauwelijks. Daar komt bij dat de vertaling regelmatig knullig en slordig (‘dat betekent dat hij gevangene zit’) en soms ronduit raar is. Hoezo komen de aardbevingen in Groningen ineens ter sprake? De originele prenten van Chiara Baglioni zijn behoorlijk cartoonesk zoals dat bij een satire vaak gebeurt.
Op zich lovenswaardig dat er aandacht is voor klassiekers, maar de relevantie van deze uitgave is onduidelijk. Hoe actueel het onderwerp ook is.
