Opnieuw schrijft Jacques een boek over een maatschappelijk thema. Niet thuis was een aanklacht tegen bezuinigingen in de jeugdzorg. In Code Kattenkruid is hij minder uitgesproken maar het gaat dan ook over een veel delicater thema. Ik kan geen kinderboek bedenken, zeker niet voor deze leeftijdsgroep, waarin zo openlijk over euthanasie wordt geschreven.
Dat begint al in het tweede hoofdstuk waarin de terminaal zieke opa Marinus onomwonden aan zijn kleinzoon Stijn vertelt dat hij voor euthanasie kiest. ‘Misschien ga ik vanzelf dood, maar als het niet anders kan, wil ik euthanasie’. Stijn moet aan het idee wennen maar zijn ouders en tante nog veel meer. Ze lijken er vooral moeite mee te hebben dat hij er zo openlijk over is. De ethische discussie beperkt zich tot een oudtante die principiële religieuze bezwaren heeft.
Opa wil, voordat hij daar te ziek voor is, een fietstocht ondernemen met Stijn. Een plan waar de rest van de familie grote moeite mee heeft. Stijn komt klem te zitten tussen zijn eingewijze opa en zijn ouders. Hij krijgt al veel verantwoordelijkheid in de schoenen geschoven als zijn opa hem in het geheim vertelt waar de euthanasieverklaring ligt. ‘Als het nodig is en ik rare praatjes ga verkopen of alleen nog maar lig te reutelen, moet jij dat papier tevoorschijn toveren.’ Aan dit geheim is de titel van het boek verbonden.
De niet al te spannende fietsvakantie neemt een te groot deel van het boek in beslag en leidt af van waar het echt om gaat. Net als een merkwaardige zijsprong over huiselijk geweld tegen oma, door opa en passant nog even opgebiecht. Dat doet Vriens met een paar zinnen af en dat is wat al te gemakkelijk voor zo’n ongemakkelijke waarheid. De ondertitel ‘hoe mijn opa vrolijk doodging’ is te olijk en doet geen recht aan de serieuze zaak die euthanasie wel degelijk. Opa is inderdaad een vrolijke baas die veel dingen weglacht maar hij is zich ook bewust van de ernst van het vrijwillige levenseinde en de impact die dat op anderen heeft.
Vriens maakt het niet loodzwaar maar laat wel zien hoe het er in de praktijk aan toegaat als iemand er met behulp van een arts bewust voor kiest dit leven te verlaten. Dat is de meerwaarde van dit boek waarin Vriens een thema op de kaart zet waar weinig over wordt geschreven en dat wellicht als een taboe voor kinderen wordt gezien. Daarom is Code Kattenkruid een waardevol boek. Juist ook omdat kinderen een boek van Vriens relatief makkelijk oppakken (zeker met zo’n omslag), waardoor het denken over de dilemma’s van afscheid nemen dichterbij hun eigen leven wordt gebracht. Ze krijgen ermee te maken,dus waarom zouden ze er niet over mogen lezen?
In de eerste aflevering van De Grote Vriendelijke Podcast een uitgebreid gesprek met Jacques Vriens over dit boek.
