De fantastische bus van Jakob Martin Strid, vertaling Lammie Post-Oostenbrink, Blauw Gras, 6+
Voor in het boek legt de maker op een ontroerende manier uit waarom hij het boek opdraagt aan zijn zoon. Toen Jakob Martin Strid aan dit project begon, was zijn vrouw zwanger, nu het boek klaar is, is de jongen 15 jaar. Strid is in Denemarken een bekende politieke tekenaar die ook al aardig wat kinderboeken op zijn naam heeft staan, waarvan er nog geen één werd vertaald in het Nederlands. Het is bijzonder dat de relatief nieuwe uitgeverij Blauwe Gras het aandurfde dit monumentale boek van stoeptegelformaat uit te geven. De omvang van De fantastische bus is het eerste dat in het oog springt. Meer dan 200 dicht betekende pagina’s in een langwerpig formaat waarin je maar blijft bladeren. Er lijkt geen eind aan te komen, en dat is helemaal niet erg.
De fantastische bus laat zich door die omvang maar moeilijk samenvatten. Het is een fantasierijke en vervreemdende reis die de lezer moet ondergaan. Een vluchtverhaal vormt de basis. Het leven van een groep vermenselijkte dieren wordt bedreigd als hun zelfgebouwde huizen aan de rand van een grote stad moeten wijken voor industriële uitbereiding. Bovendien is er een ziek kind in de gemeenschap en ontbreekt er nog steeds een vriend, die lang geleden vermist is geraakt. Voorzichtig onstaat het idee om met zijn allen een andere bestemming te zoeken. Er blijkt nog ergens een motor in een hal te staan die kan worden gebruikt om een enorme bus te bouwen. Met die fantastische bus rijdt (en vliegt) het gezelschap de wereld over.
Dat kan klinken als een avontuurlijke roadtrip, en dat is het ook, maar het is zoveel meer dan zomaar een verhaaltje. Strid weeft meerdere verhalen door elkaar en maakt sprongen terug in de tijd. Plannen uit het verleden worden een nieuw leven ingeblazen. Het verhaal leest als een fabel waarin terloops commentaar wordt geleverd op wat er met de wereld aan de hand is. Aan veel verhaallijnen en wendingen is betekenis toe te dichten. Maar je kan dat ook net zo goed niet doen en je onderdompelen in het overweldigende avontuur. De dieren vinden uiteindelijk een paradijselijke plek om te wonen en het ontplofte kapitalisme achter zich te laten.
Strid werkt het bonte gezelschap dieren goed uit. Het zijn echte personages van alle leeftijden met persoonlijke geschiedenissen vol verdriet en soms ook trauma’s. Ze hebben uitgesproken karakters en eigen wensen en dromen en leven ondanks de verschillen met elkaar. Kan een hagedis wel goed voor een zoogdieren zorgen? Het antwoord is ja. Ze leven met elkaar in die krankzinnige bus die door werelden en wolken gaat.
De prenten bevatten onnoemelijk veel details en hebben een losheid en zwierigheid die de dynamiek van het verhaal onderstrepen. Bijna iedere tekening van de bus is een zoekplaatje: kijk daar: nog een dier, en hoe zit dat precies met die motor? De wereldreis gaat langs vele plekken die allemaal even beeldend worden neergezet. Van het noorderlicht en de Noordpool tot steppes en woestijnen. En dan blijkt de bus ook nog te kunnen vliegen. De tekeningen zijn uitbundig en in een stijl waarin de cartoonist duidelijk is te herkennen, maar het wordt niet karikaturaal.
Het verhaal wordt gaandeweg wel erg hallucinant, maar daar staat genoeg spanning en ontroering tegenover. Een ongelooflijk boek dat zijn gelijke niet kent. Om in te verdwijnen en meteen opnieuw in te beginnen en dat nog vaak te herhalen.
