En dan is er ineens Vango. Een karakter dat zomaar een klassieke personage in de jeugdliteratuur kan worden. Na het bijzondere en succesvolle Tobie Lolness, een ecologisch tweeluik over een miniwereld in een grote eik, pakt Timothée de Fombelle opnieuw uit. Een eigenzinnige Franse schrijver die groots denkt en weinig last heeft van bescheidenheid en ingetogenheid, althans waar het om zijn boeken gaat.
Vango is een overdonderende avonturenroman waarvan elke beschrijving van het verhaal ergens te kort zal schieten. Het boek begint in 1934 op het moment dat Vango tot priester gewijd zal worden bij een massa-happening in Parijs. Op het laatste moment duikt de politie op en moet Vango vluchten. Hij wordt verdacht van moord op zijn beste vriend, een geestelijke die hem veel heeft geleerd. De lezer wordt mee terug genomen in het onwaarschijnlijke leven van deze jongen die altijd op de vlucht is geweest. Hij is opgevoed door een kinderjuf (mademoiselle) en komt er zelf stukje bij beetje achter hoe zijn eigen geschiedenis in elkaar zit. Het is een reis door de tijd en de wereld in veel sprongen die de nodige concentratie van de lezer vergt. Wie zijn aandacht er niet bij houdt, is zomaar op een dwaalspoor gezet en mist cruciale informatie.
De Fombelle schetst de periode voor de Tweede Wereldoorlog aan de hand van een aantal personages.We maken kennis met een Duitse zeppelin-commandant die het nazi-regime saboteert, een doodverklaarde priester die een klooster heeft gesticht op een eiland waarvan slechts enkelen het bestaan weten en een weesmeisje dat op een enorm landgoed woont en veel moeite doet om Vango terug te zien. En dat zijn er slecht een paar. De kinderen van Stalin spelen bijvoorbeeld ook nog een rol. Duizelingwekkend is een understatement voor de volheid en het tempo van dit boek. Soms is de structuur storend omdat er te grote sprongen gemaakt worden en een paar bijzondere personages minder, had geen afbreuk gedaan. Het is veel, misschien wel teveel, zodat dat niet alle karakters even sterk zijn uitgewerkt.
Vango zelf is de rode draad. Zijn belangrijkste eigenschap is paranoia (‘aangenaam kennis te maken, ik ben paranoide’) waardoor hij in principe iedereen en alles wantrouwt. Een overlevingsmechanisme dat hem regelmatig van pas komt. Daarnaast bezit hij over de vaardigheid om over daken te springen en zich vrijwel onzichtbaar te maken, als ware hij een nakomeling van Spiderman.
Vango. Tussen hemel en aarde is een ongrijpbaar boek, het is bijzonder en meeslepend en erg goed geschreven, vooral de dialogen zijn van hoog niveau. Het is knap dat De Fombelle veel scenes sterk visueel maakt, het is bijna filmisch en het boek leent zich sterk voor een scenario. Vango is krachtvoer voor lezers die historische interesse hebben en willen gissen wie Fombelle wellicht bedoelt met zijn personages. Ik doe niet mee aan het raadspel, eenvoudigweg omdat ik het niet weet en omdat het niet noodzakelijk is om dit boek op waarde te schatten. Toch weet ik het nog niet helemaal, veel, zo niet alles hangt af van het volgende deel (of delen). Pas dan is een oordeel over de eeuwigheidswaarde van Vango gerechtvaardigd.
Vango. Tussen hemel en aarde
Timothée de Fombelle
Eef Gratama
