Nog slechter dan de moordenaar in de dodencel

Annabel Pitcher Onder de ketchupwolken Genre: Jeugdboek
Uitgever: Moon
Vertaler: Ellis Post Uiterweer

‘U mag me Zoe noemen. U was zo dapper om uw fout op te biechten, maar ik ben te laf om in een brief te onthullen wie ik in werkelijkheid ben’. Zoe schrijft brieven aan meneer Harris, die in de dodencel zit voor de moord op zijn vrouw. ‘Op de website staat dat u het zichzelf nooit zult vergeven, maar ik elk geval weet u nu dat er mensen op de wereld zijn die slechter zijn dan u’. De tiener wordt verscheurd door een enorm schuldgevoel. Is ze zelf een moordenaar? De lezer komt er pas tegen het einde van het boek achter.

De Britse auteur Annabel Pitcher maakte in 2011 indruk met  Mijn zus woont op de schoorsteenmantel uit 2011 over de rouw na het verlies van een familielid bij een terroristische aanslag. Rouw is indirect ook het hoofdthema van Onder de ketchupwolken. In flashbacks lezen we het verhaal over een onmogelijke liefde met fatale gevolgen. Zoe zou gelukkig moeten zijn met haar vriendje, een lieve macho op wie veel meisjes een oogje hebben, maar komt een wat oudere jongen tegen en van beide kanten slaat de vlam in de pan. Een onontkoombare liefde die krachtig en spetterend is neergezet. Pas later ontdekken ze dat hij de broer van is van haar verkering, maar dan is het kwaad al geschied. Het opbiechten van de romance aan de broer loopt uit op een noodlottig drama dat alleen maar verliezers kent en een groot geheim in het leven roept.

Een originele maar gewaagde constructie, om Zoe deze affaire middels brieven aan iemand in de dodencel te laten vertellen. De symboliek rond schuld en vergeving druipt er vanaf maar, tot kort voor het einde, wordt het niet pathetisch. Zoe kan zonder reserve haar hart luchten. Door het eenrichtingsverkeer duurt het even voordat het ritme aanslaat maar Pitcher neemt de lezer vervolgens op sleeptouw in een melodrama dat zijn weerga niet kent. De moeder van beide broers speelt ongewild een hoofdrol, wat de situatie extra schrijnend en bij vlagen onverdraaglijk maakt. Net als in haar vorige roman maakt Pitcher het complex door meerdere trauma’s aan elkaar te verbinden. Ook de moeder van Zoe torst een schuldcomplex met zich mee, omtrent het zusje van Zoe, dat doof is. In de matig uitgewerkte climax raken moeder en dochter in gesprek. ‘Je gaat er onderdoor, aan schuldgevoelens, je moet een manier bedenken om het los te laten – je moet het jezelf vergeven.’

Dat is makkelijker gezegd dan gedaan en niet bepaald een boodschap om de lezer het bos mee in te sturen. Twee andere aanhangsels in een epiloog (een brief van de oudste broer en een dagboekfragment van het dove zusje) dragen bij aan de ant-climax maar kunnen deze interessante roman niet meer volledig onderuit halen. Onder de ketchupwolken (de cryptische titel verwijst naar de wolkjes van ketchup die het dove zusje op haar bord schildert) is een intelligent boek dat grote thema aansnijdt over dood en vergeving en de relatie tussen jongeren en volwassenen, waarbij Pitcher de laatste groep opnieuw nadrukkelijk laat dolen. Het maken van fouten blijft het hele leven door op de loer liggen, en het is de kunst om vormen te vinden daar mee om te gaan.