Querido
Je hoort op je zeventiende dat je een kind bent van een anonieme donor. Niet heel veel later blijk je meer dan vijftig halfbroers en halfzussen te hebben, en die teller loopt nog steeds. Het is een verhaal dat bijna te ongeloofwaardig maar toch is het de realiteit in het leven van schrijver Jelmer Soes (auteur van Risk en Lichaam van Licht). Hij besloot al meteen dat hij er een fictie-boek over wilde schrijven, nog voordat die enorme nieuwe familie op zijn pad kwam. Die familiaire verrassing vormt het slot van KID en is wellicht het onderwerp van een ander boek. Hier is die andere verrassing genoeg voor een uitgebreid verhaal: mijn vader is niet mijn biologische vader maar wie is dat dan wel?
Soes verwerkt alle vragen die dat met zich meebrengt en de zoektocht naar de donor in een levendige young adult roman over Sam. In het eerste hoofdstuk vertellen zijn ouders hem en zijn oudere broer Kai dat er een anonieme spermadonor aan te pas is gekomen om zwanger te raken. Het betekent ook dat de broers misschien wel geen volle broers zijn en dus verhouden ze zicht tot elkaar. Soes trekt zijn verhaal grotendeels rond Sam en Kai op, die behoorlijk verschillend met de nieuwe werkelijkheid en de zoektocht omgaan. Daar zit de grootste kracht van het verhaal, hoe de broers proberen elkaar niet kwijt te raken.
Sam schrijft zich in bij meerdere databanken en ontdekt redelijk snel wie zijn donorvader is. Ondertussen gaat zijn leven gewoon door, het schoolleven, het parttime baantje en voetballen met zijn vrienden. Totdat er nog een nieuw verhaal opduikt: dat van de gynaecoloog die vaak zijn eigen sperma gebruikte. Dat is andere koek voor Sam: ‘hij voelde zich het resultaat van een leugen, van een misdaad, en hij durfde niet meer naar zichzelf in de spiegel te kijken.’
Niet zelden loopt een autobiografisch verhaal in een roman stuk op van alles. De schrijver kan niet los komen van zijn onderwerp, wil teveel vertellen, vergeet dat het om fictie gaat enzovoorts. Soes laveert behendig om devalkuilen heen en slaagt er vooral in om een verhaal over mensen te maken. Het is dus niet alleen het onderwerp: kunstmatige inseminatie met donorsperma (KID inderdaad), het gaat er om wat het zoveel jaar later met alle betrokkenen doet. Soes neemt de lezer mee in de kronkelige wegen van de zoektocht langs het FIOM en DNA-databanken maar blijft dat doen vanuit het hoofd van Sam. De focus blijft bij wat het met hem doet, met zijn wereldbeeld, zijn vriendschappen en vooral de verhouding met zijn ouders en zijn broer.
Dat levert een volle roman op en het is bewonderenswaardig hoe Soes uit al die lijntjes, informatie en emoties een boeiend en niet eens loodzwaar persoonlijk verhaal heeft gedestilleerd.
Jelmer Soes vertelt in aflevering 89 van De Grote Vriendelijke Podcast uitgebreid over KID.
