Davidsfonds
Tess heeft besloten niet meer te praten nadat haar vader is overleden. Nog duizend woorden en dan houdt ze er mee op . Waarmee precies wordt niet helemaal duidelijk, misschien weet ze het zelf ook wel niet. Wil ze niet meer verder leven? Tess heeft in ieder geval besloten geen woorden meer te verspillen. ‘Rondom mij spinnen mensen altijd maar woorden. Ze liegen zich warm.’ Waar het op neer komt is dat Tess woedend en machteloos is van verdriet en daar geen uitweg voor weet te vinden. Niet praten en heel veel eten zijn haar manier om de gevoelens te onderdrukken. Haar omgeving weet er geen raad mee en ziet geen kans door haar muren heen te breken. Tess vervreemdt zich door haar gedrag steeds meer van haar vrienden, har klasgenoten en haar moeder. Dat is ook wat ze wil, iedereen is stom en haar vader staat op een voetstuk.
Het boek is opgebouwd uit brieven aan haar overleden vader, aan wie ze vertelt hoeveel woorden ze nog over heeft. In haar brievendagboek bedenkt een fictief maar erg autobiografisch verhaal over een reiziger en een jong meisje van twaalf met overgewicht. Tess had met haar vader nog zoveel willen doen en naar Australië willen reizen. Ze geeft haar moeder de schuld van alles maar ook dat uit ze niet. Uitgeteld is een boek over omgaan met verlies en vooral de machteloosheid die daar mee gepaard gaat. Brigitte van Aken heeft daar in haar vierde jeugdroman een pretentieuze vorm voor gekozen die niet helemaal lekker werkt. Dat aftellen met woorden is een wat geforceerd stijlmiddel en het fictieve verhaal blijft ook een beetje hangen. Er wordt niet veel meer duidelijk dan dat het niet werkt om te zwijgen.
Van Aken lijkt aan te willen geven dat praten noodzakelijk is om verdriet een plek te geven. Ze haalt een uitspraak van een van de Dalai Lama’s aan. ‘Van de tien deugdzame werken zijn er vier van de spraak: niet liegen, niet kwaadspreken, niet schelden of beledigen, geen leeg gepraat of geroddel.’ Dat geeft het dilemma van Tess goed aan: er wordt vvolgens haar veel zinloos geouwehoerd. Maar in de loop van het verhaal blijkt ook dat Tess veel dingen invult en verkeerd interpreteert.
Misschien een nuttig boek voor jongeren die met verlies te maken hebben maar als roman niet volledig geslaagd. Het boek wordt gered door de stijl want Van Aken beschrijft treffend de emoties in gedachtengangen en (vaak niet hardop uitgesproken) dialogen: scherp, humoristisch en gedoseerd.
Uitgeteld. De laatste duizend woorden van Tess
Brigitte Van Aken
Davidsfonds