Verliefd op de zoon van de kampcommandant

Suzy Zail De gave van Hanna Mendel Genre: Jeugdboek
Uitgever: Karmijn
Vertaler: Hannie Tijman

Bij de beginzin is letterlijk en figuurlijk meteen duidelijk hoe laat het is: ‘Ze kwamen om middernacht’. Hanna wordt met haar ouders en zus vanuit Boedapest afgevoerd naar concentratiekamp Auschwitz-Birkenau. Bij de poort worden de drie vrouwelijke gezinsleden gescheiden van de vader, die ze nooit meer terugzien. Moeder is ziekelijk en de dwarse opstandige zus van Catharina vervalt al snel in lethargie. Hanna zelf heeft een soort van geluk, ze wordt na een auditie de persoonlijke pianiste van de kampcommandant. Het houdt in dat ze in zijn huis voor het muzikaal vermaak zorgt, door voor de commandant en zijn bezoek te spelen. Uiteraard geen werk van Joodse componisten. Ze is hiermee beter af dan haar barakgenoten die keiharde dwangarbeid moeten verrichten, waarbij de ene na de andere het leven laat.

Hanna raakt meteen bij de eerste ontmoeting in de ban van de knappe zoon van de kampcommandant, die net zoveel van muziek blijkft te houden als Hanna. Hij blijkt uiteindelijk aan de goede kant te staan en helpt om etenswaar naar het kamp te smokkelen. Maar ook hij kan weinig uitrichten tegen de gruwelijkheden waar zijn vader voor staat. In de levensgevaarlijke omstandigheden lukt het Hanna en Karl om iets van een verstandhouding op te bouwen en zelfs een kort affaire te beginnen. Dan komen de Russen en lukt het Hanna om terug te reizen naar Boedapest, waar ze hoopt met haar familie herenigd te worden. Haar gevoelens voor Karl blijven ook na de oorlog een rol spelen.

De gave van Hanna Mendel beschrijft niet voor het eerst het verhaal van een verboden en onmogelijke liefde in oorlogstijd. De Australische Suzy Zail raakte geïnspireerd door de verhalen van haar eigen vader die over de Holocaust begon te vertellen toe hij stervende was. Zail was een succesvolle advocate maar koos voor het schrijverschap na haar eerste boek The Tattooed Flower dat ook over de Holocaust gaat. Zail moet het meer van haar onderwerpen dan van haar literaire kwaliteiten hebben. De opbouw is voorspelbaar en ze schuw het cliché niet maar ze vertelt wel een verhaal dat naar de keel grijpt. Het is altijd weer die oorlog maar het blijft nodig om deze geschiedenis onder de aandacht te brengen. Omdat de gruwelijke werkelijkheid telkens opnieuw plaatsvindt en kan gebeuren. Niet exact op deze manier maar ook in 2015 worden er mensen vervolgd en afgeslacht, louter om hun geloof of afkomst. De gave van Hanna Mendel heeft als oorspronkelijke titel The wrong boy en is in Amerika uitgegeven als Playing for the commandant. De Nederlandse titel is meer gelaagd en dekt het meest de lading. Door haar pianotalent komt Hanna immers binnen de gruwelijkheden in deze bizarre omstandigheden terecht. Het is uitgegeven voor 14+ maar ik denk dat kinderen vanaf een jaar of 12 dit boek goed aankunnen. Het verhaal trekt een beetje en is niet geheel vrij van clichés maar het is indringend genoeg om aan te bevelen.

De gave van Hanna Mendel is de eerste uitgave van de nieuwe uitgeverij Karmijn van Wilma Seijbel, die eerder het jeugboekenfonds van uitgeverij Kok onder haar hoede had. De uitgeverij zegt zich toe te leggen historische fictie voor jeugd en volwassenen maar het palet lijkt breder: in mei verschijnt Het ganzenmeisje van Shannon Hale, een bewerkt sprookje van Grimm.