Kluitman
Marijke Klompmaker
Kinderboeken over de dood, ze zijn er wel. Denk aan de klassieker Kikker en het vogeltje van Max Velthuijs en natuurlijk het veelgebruikte en gelauwerde verzenboek Doodgewoon van Bette Westera en Sylvia Weve. Op non-fictiegebied was er nog wat braakliggend terrein. Dat is nu ingevuld door filosofe Stine Jensen die inmiddels een reeks kinderboeken op haar naam heeft staan over bijvoorbeeld geluk, emoties en vriendschap. Alles wat was gaat over afscheid, in de iets bredere zin van het woord.
De nadruk ligt op de dood. Jensen haalt filosofen aan zoals Michel de Montaigne, die stelde dat ook kinderen moeten nadenken over de dood. Dan weet je wat je uit het leven wilt halen, en kun je makkelijker accepteren dat het een keer ophoudt. Ze stelt daar een sombermans als Nietzsche tegenover die vond dat het leven te kort is om te somberen. Omarm het leven en probeer het zo lang mogelijk te rekken, was zijn devies. Jensen verbindt daar de vraag aan hoe het zou zijn als je nu wist dat je nooit dood zou gaan. ‘Zou je nog zin hebben om huiswerk te maken? Heeft het nog zin om bij te houden hoe oud je bent als je eeuwig leeft?’.
Jensen wisselt haar wat statisch geschreven beschouwingen af met reacties van kinderen, vragen, tips en ‘wist je datjes’ die het boek levendig en onderhoudend maken. De beschrijvingen van rituelen uit andere culturen zijn interessant. In Griekenland bijvoorbeeld, wordt na een overlijden wekenlang zwarte kleding gedragen.
In Alles wat was wordt afscheid breder getrokken dan de dood alleen en dat is een slimme zet. Het leven bestaat volgens Jensen eigenlijk voortdurend uit afscheid nemen. Van je leeftijd, je school en ook verhuizen en het weggooien van spullen heeft te maken met een rouwproces. Genelva die zes was toen ze van Suriname naar Nederland verhuisde zegt dat afscheid nemen vaak ook een nieuw welkom betekent. ‘Waar je bent geweest, draag je altijd met je mee. Dat heb je en dat hou je bij je. Dus geef het onbekende een kans.’ Dit soort wijsheden tilt het kleurrijk vormgegeven boek op, waarvoor Marijke Klompmaker de illustraties verzorgde.
Een zinvol boek. Het zou in stijl meer mogen aansluiten bij de literaire non-fictie trend. Dan zou het ook nog eens een heel goed boek zijn.
