Beesten van Ingvild Bjerkeland, vertaling Kim Liebrand, Volt, 11+
Een zwarte vacht met, als je goed kijkt, klauwen erin, siert de voorkant van de novelle Beesten van de Noorse schrijfster Ingvild Bjerkeland. Een compact verhaal over een aanval op de samenleving die steeds grotere vormen aanneemt. De dertienjarige Abdi en zijn vijfjarige zusje Alva zijn op de vlucht geslagen nadat hun moeder is vermoord. De dieren liggen steeds op de loer, maar blijven min of meer onzichtbaar. De kinderen vangen af en toe een glimp op en horen de dieren ‘ademhalen door een halfopen bek vol lange spitse tanden’. Abdi zegt dat het buiten naar natte vacht ruikt. Beklemmende dreiging die het hele boek door in stand blijft.
Het lukt de oudere broer steeds minder goed om zijn zusje gerust te stellen. Tegelijkertijd zorgt haar onbevangenheid voor relativering en momenten van ontspanning. De twee zijn op weg naar de kust, waar ze met een boot het vasteland willen verlaten en hopen hun vader terug te vinden. Ze vinden een paar keer onderdak, maar er is altijd dat ongewisse gevoel. Zijn ze hier wel veilig, zijn deze mensen te vertrouwen?
Bjerkeland geeft een even realistisch als ontluisterend beeld van de ontsporing van de samenleving, die in fasen verloopt. Eerst worden er nog plannen gemaakt en bieden mensen elkaar hulp. Als duidelijk wordt dat de overheid de situatie niet onder controle heeft, wordt het grimmiger. Regels gelden niet meer, mensen wantrouwen elkaar en schaffen wapens aan. In weinig tekst wordt veel duidelijk gemaakt over het wegvallen van het laagje beschaving.
De beesten is vooral sterk door de keuzes die zijn gemaakt. Geen dystopie waarin de klimaatverandering of oorlog een rol speelt, maar een abstracte vijand die moeilijk te bestrijden is. Het staat daarmee buiten deze tijd terwijl het toch levensecht overkomt. Geen uitdijend verhaal maar een gecomprimeerde dystopie die sterk is door de beperking.
Bjerkeland overtuigt ook in het beschrijven van de chaos en de crisis. Maar het boek maakt vooral indruk door de twee kinderen. Het moment dat Alva vertelt dat ze zich schuldig voelt over de dood van hun moeder is hartverscheurend. Hun zoektocht naar veiligheid is adembenemend. In een volgend deel komen we aan de weet hoe het ze is vergaan.
