Een schietpartij die niemand zag aankomen

Iemand die je heel goed denkt te kennen, pleegt een onvoorstelbaar afschuwelijke en definitieve daad, die je totaal niet hebt zien aankomen. Het zal bij meerdere schietpartijen  het geval zijn, dat vrienden en familie achteraf concluderen dat de dader wel wat vreemd gedrag vertoonde of niet lekker in zijn vel zat maar dat ze dit nooit en te nimmer hadden verwacht. Het overkomt Valerie die plotseling oog in oog staat met haar beste vriend en geliefde die meerdere leerlingen en een docent van hun school doodschiet en ernstig verwondt in de kantine van de school. Eén van de kogels treft haar als ze met een wanhoopsprong het leven van een meisje redt. Haar vriend Nick schiet zichzelf vervolgens door het hoofd.

Een complicerende factor is dat bekend wordt dat Valerie en Nick samen een uitgebreide ‘hatelist’ hadden samengesteld, waarop iedereen en alles stond waar ze een hekel aan hadden. Beide jongeren waren outcasts op school, vooral Nick werd erg gepest, en koesterden die status ook enigszins en ze vonden manieren om zich samen af te zetten tegen de rest. Dat gaat gepaard met opmerkingen in de trant van ‘zij moet dood’ of ‘ik zou haar graag vermoorden’. Wat voor Valerie een manier was om met de situatie om te gaan, was voor Nick blijkbaar bloedserieus. En daar heeft Valerie geen moment rekening mee gehouden maar het maakt haar wel medeverdacht.

Hatelist begint na de schietpartij. Middels krantenberichten en flashbacks wordt de lezer deelgenoot van de gruwelijke gebeurtenissen. Valerie staat op het punt weer naar school te gaan. Ze heeft een sterke band met haar therapeut maar de rest van haar omgeving bekijkt haar met veel wantrouwen. Is ze mede-verantwoordelijk of is ze net zo goed een slachtoffer? Onverwacht zoekt het meisje van wie ze het leven redde, voor het drama een van haar grootste kwelgeesten was, contact en hoewel dat moeizaam verloopt maar Valerie aanknopingspunten biedt om opnieuw een plek te veroveren.

Schoolshootings blijven een bron van inspiratie voor kunstenaars. Tim Krabbé leverde onlangs een onderzoeksroman af en voor mij zijn de hoogtepunten op dit terrein de film Elephant van Gus van Sant en de roman Vleugelslag van  Wally Lamb. Vaak zijn het zoektochten naar de motieven en psychologische achtergrond en motieven van de dader. Hatelist schiet daar in tekort. Het is een manmoedige poging om een nieuw element toe te voegen, middels die haatlijst en de vermeende mede-verantwoordelijkheid van iemand het drama overleeft. Het karakter van Nick blijft vlak en onuitgewerkt in tegenstelling tot dat van Valerie. Haar mix van verdriet, woede, schuldgevoel, onbegrip, vertwijfeling en angst is aanvang fascinerend maar onderweg verliest het aan krachten wordt het een herhaling van zetten. De auteur kiest voor veel minder interessante zijpaden die met de relatie met haar ouders te maken hebben.

Dat Valerie bang is om naar school te gaan en veel weerstand ontmoet, is niet zo gek maar dat blijft de auteur maar herhalen. De gesprekken met haar therapeut behoren tot de sterkere gedeelten, dan geeft Valerie zich bloot en worden de wezenlijke vragen aangestipt waar aan het slot van de roman een toch wel een geloofwaardig antwoord op komt. Hoe moet je verder met je leven na een dergelijk groot drama? Waarom houdt ze nog van haar vriend en kan ze hem vergeven? En vooral: is ze zelf slachtoffer of dader? Jammer dat er zoveel omwegen nodig  waren om tot de kern te komen.

Kaft: