Er is een overbodig stukje lichaam weggehaald

Joyce Pool De castraat Genre: Jeugdboek
Uitgever: Lemniscaat

Auw, auw, die eerste bladzijden is het voor de mannelijke lezer even doorbijten. Het is een oerangst, dat je wakker wordt en er is aan je zaakje gesleuteld. Angelo komt bij en merkt dat er iets met zijn lichaam is uitgehaald. Hij is ontmand of zoals de geestelijken het zeggen: ‘er is een overbodig stukje lichaam weggehaald’. De jongen is razend: ‘Wat hebben jullie kapot gesneden? En waarom in godsnaam?’ Na de proloog wordt duidelijk wat er vooraf gebeurde. Angelo is een begaafde zanger die opvalt in het kerkkoor en wordt uitverkozen om tijdens het bezoek van de Paus een solo te zingen. Angelo komt uit een familie van leerlooiers en is voorbestemd om zijn vader op te volgen. Het verzoek van de paters om Angelo naar het conservatorium te laten gaan, neemt zijn vader niet eens in overweging.

Na het plotselinge overlijden van zijn vader is alles anders en komt het leven van Angelo in een stroomversnelling. Dan is er die pijnlijke castratie die volledig buiten zijn medeweten om wordt uitgevoerd. Hij blijft opvallen als een uitzonderlijk goede zanger en komt uiteindelijk aan het hof terecht waar de prins meer van hem wil dan alleen zijn mooie stemgeluid horen. Erotiek en seksualiteit zijn vanaf het begin van het boek, de ingreep, bepalend, juist omdat Angelo zijn mannelijkheid is afgenomen. Hij wordt meerdere keren verliefd en tobt en piekert over de vraag of hij voor vrouwen nog interessant is. Aan de andere kant is hij er in zekere zin een schoonheid door geworden en is zangtalent bewaard gebleven. Een gevoelige dubbelheid die de auteur aan de afschuwelijke ingreep meegeeft.

Joyce Pool schreef met De castraat een sfeervol boek dat zich afspeelt in het Italië van de 18e eeuw. Trefzeker beschrijft ze de romantiek van die periode maar ook de intriges en de geraffineerde katholieke mores. De schoonheid van het zingen overtuigt, ook voor wie er weinig mee heeft. Als historische biografie over het leven van een castraat is het geslaagd. De psychologische duiding en ontwikkeling is een stuk minder goed uitgewerkt. Pool schrijft vrijwel alles op wat er in het hoofd van Angelo omgaat. ‘Gek werd ik van al die gedachten’, zegt Angelo ergens, en dat geldt ook voor de lezer. Veel van de bespiegelingen zijn overbodig, halen de vaart uit het verhaal en zorgen er vooral voor dat de de lezer minder moeite doet om zich in de hoofdpersoon te verplaatsen. De spanningsboog is toch al niet de sterkste kant van De castraat, het verhaal gaat wat slepen en na driekwart is het wel zo’n beetje verteld. Het boek begint met de climax, de eerste pagina’s zijn het meest adembenemend.

Toch blijft er genoeg over om van te genieten, zeker voor de liefhebbers van Italie. De castraat is in meerdere opzichten een mooi verhaal. De geschiedenis van een talentvolle jongen die een speelbal is van mensen die iets van hem willen, waarbij hij moet vechten voor zijn toekomst en eigenwaarde.