‘Het meisje dat er niet mocht zijn’ van Wilma Geldof, Luitingh Siijthoff, 14+
Deze recensie stond op 25 april 2025 in het Friesch Dagblad
In een van de mooiere scenes uit ‘Het meisje dat er niet mocht zijn’ van Wilma Geldof verliest oma iets van haar haar hardheid als ze naar Ditte kijkt, haar pasgeboren kleinkind. Ineens ziet ze alleen nog maar onschuld en bedenkt ze dat deze baby er ook allemaal niks aan kan doen. Het staat in enorm contrast met de houding die ze tot dan toe tegenover haar dochter Nora heeft, die in 1944 zwanger wordt van een Duitse soldaat. Terwijl de moeder een beetje ontdooit, blijft de vader van Nora volharden in zijn afwijzing. Het lukt hem zelfs niet naar zijn kleinkind te kijken. Onbegrijpelijk is het niet, zijn zoon zat in het verzet is kort daarvoor door de Duitsers vermoord. Nora wordt verscheurd door de loyaliteit aan haar ouders en haar verliefdheid op Dieter Van iemand houden is toch geen landverraad?
Wilma Geldof schreef al eerder twee jongerenromans over precaire thema’s rond de Tweede Wereldoorlog. waarin het gaat over schuld, keuzes en verantwoordelijkheid en de doorwerking in generaties. ‘Elke dag een druppel gif’ gaat over een jongen die zich bij de NSB aansluit en ‘Het meisje met de vlechtjes’ stipt de dilemma’s van het gewelddadige verzet aan. In haar nieuwste boek schetst Geldof een dubbelportret van een moeder en een dochter, waarbij ze switcht tussen beide perspectieven. Met veel inlevingsvermogen en gevoeligheid wordt de affaire tussen Nora en haar Dieter met de mooie blauwe ogen beschreven. ‘Hij was dan wel de vijand, maar zo anders dan andere soldaten.’ Het is een geloofwaardig liefdesverhaal.
Na de oorlog sluit Nora een verstandshuwelijk met een Nederlandse man, die de stiefvader van Ditte wordt, en met wie ze nog een kind krijgt. Haar dochter Ditte is zeventien als ze in 1961 bevriend raakt met een Joodse klasgenote. Samen bevragen ze haar moeder over de oorlog voor een schoolproject. Nog meer dan voorheen wil Ditte duidelijkheid over haar biologische vader, van wie ze aanneemt dat hij omkwam in een concentratiekamp of gesneuveld is in het verzet. Ze stuit op een muur van zwijgzaamheid. Bij toeval vindt Ditte een document waaruit blijkt dat haar vader een voormalige nazi is en dat hij nog leeft. De waarheid is dat ze een ‘moffenkind’ is en die wetenschap zet haar wereld op de kop. Kan ze nu nog wel met haar Joodse vriendin omgaan? En wat betekent dit voor haarzelf? Is ze nu per definitie slecht? ‘Is het oneerlijk als ik om mezelf grien en niet om die anderhalf miljoen vermoorde Joodse kinderen?.
Het oorlogsverhaal van haar moeder eindigt onthutsend met de ultieme vernedering van het kaalscheren in het openbaar meteen na de bevrijding. De volkswoede is ongekend. ‘De honger naar mensen om de schuld aan te kunnen geven, hing in de lucht.’ De meisjes die iets met een Duitser hadden, stonden eerder op de kar dan NSB’ers en SS’ers. Geldof deed uitgebreid onderzoek voor de roman die gedetailleerd en bijna documentair is geschreven. Haar verhaal is niet één op één waargebeurd, maar wel realistisch: meer dan 125.000 Nederlandse vrouwen hadden tijdens de oorlogsjaren een affaire met een Duitse soldaat.
Geldof laat overtuigend de verschillende perspectieven zien, waarin de lezer kan meegaan. Je snapt de verwijten van Ditte aan haar moeder over de leugens en het zwijgen. Maar je kunt ook begrip opbrengen voor de moeder die haar dochter niet wilde belasten met de pijnlijke waarheid. Er ontstaat zelfs een beetje empathie voor de biologische vader die als jonge soldaat meeging in de nazipropaganda.
Ditte besluit haar vader te zoeken en komt tot de conclusie dat ze ‘niet hem is.’ Ze is nergens medeplichtig aan. In haar afscheidswoord tijdens de diploma-uitreiking van de middelbare school zit de boodschap verpakt die Geldof wil meegeven. Ditte rekent af met iedereen die haar beschimpte: “We zijn allemaal meer dan ons verleden. Wie mij aankijkt op de keuzes of daden van mijn ouders is zelf geen haar beter. Ik ben geen schande.”
