close
Dé recensiesite over jeugdliteratuur

JaapLeest Jaaroverzicht 2016

‘Bij leven en gezondheid wordt 2016 het jaar van Dolf Verroen’, schreef ik. Dat is het geworden, en hoe. Verroen schreef een bewierookt kinderboekenweekgeschenk en ging fris en fruitig op tournee langs scholen en bibliotheken. Ondertussen werd hij ook nog even 88, wat gevierd werd bij de presentatie van een nieuw kinderboek van Koos Meinderts dat aan Verroen werd opgedragen. Er verscheen een nieuwe versie van Slaaf, kindje, slaaf (Hoe mooi wit ik ben) en een vrij onthullend boekje met herinneringen. Me dunkt, het jaar van Dolf Verroen. En, in zijn slipstream, van nog enkele andere senioren. Dick Bruna (88) won eindelijk de Max Velthuijsprijs, de 80e verjaardag van Anke de Vries werd uitbundig gevierd en Jan Terlouw (85) baarde eind november opzien met een vurig pleidooi en een nieuw kinderboek.

Wat was 2016 verder voor jeugdboekenjaar?

Een bovengemiddeld goed jaar met heel veel waardevolle uitgaven. Vooral makers van prentenboeken onderscheidden zich in 2016 met een aantal juweeltjes. De prijzen werden keurig verdeeld onder auteurs en illustratoren die het verdienden. Op JaapLeest werden 142 boeken besproken. Net as vorig jaar kregen 7 boeken een 9, en zelfs één boek een 9,5. De 7,5 werd het meest uitgedeed (41 keer), met een 8 als goede tweede (39 keer). Gevolgd door de 7 (19 keer) en de 8,5 (12 keer). Tien boeken kregen een 6,5, acht boeken een 6, 3 boeken een 5,5 en twee boeken een 5 (waaronder Engel dat door de kinderjury van DWDD tot één van de drie boeken van het afgelopen jaar werd uitgeroepen.

Welke boek krijgt de titel: het beste jeugdboek van 2016 volgens JaapLeest?

Zonder aarzeling: De Wonderlingen van Brian Selznick. Met stip op één. Een magnifieke familiegeschiedenis in een spannende combinatie met de illustraties. Dit is geen boek, maar een ervaring, eentje die je lang bij blijft, schreef ik. Ik voegde er aan toe dat iedereen die dit boek links laat liggen, zichzelf te kort doet. Dat geldt nog steeds, dit boek moet je gelezen, eeh… ervaren hebben.

Welke boeken zet je verder in de top 5 van 2016?

2. Siens hemel – het ingetogen maar trefzekere prentenboek van Bibi Dumon Tak en Annemarie van Haeringen over de dood van huisdier. ‘Een ontroerend en troostend kleinood’.

3. Alaska – Het was natuurlijk ook een beetje het jaar van Anna Woltz, die voor Gips eindelijk haar eerste Gouden Griffel in ontvangst mocht nemen. Volgend jaar kan die prijs haar zomaar weer ten deel vallen, met dit knap gecomponeerde boek waarin ingewikkelde gevoelens toegankelijk worden gemaakt.

4. Kek iz tak – Een wonderlijk en wonderschoon prentenboek van Carson Ellis met fantastische taal en spannende prenten over de natuur. Een uitdaging voor iedere voorlezer.

5. Zout van de zee –  Een indringende en spannende jeugdroman van de van oorsprong Litouwse Ruta Sepetys over een onbekende scheepsramp aan het eind van de Tweede Wereldoorlog.

Welke Nederlandse jeugdboeken uit 2016 hebben verder eeuwigheidswaarde?

De nieuwe historische roman van Rindert Kromhout (Een Mann) en het kinderboek van Koos Meinderts over de hongerwinter (Naar het noorden). Zeer gecharmeerd was ik ook van de bewerking door Lida Dijkstra van het Bijbelse verhaal over Salomo (De ring van koning Salomo) en ik stond gek genoeg een beetje alleen in mijn enthousiasme voor het fraaie sprookje Meneer Jules of het einde van alles van Herman van de Wijdeven.

En welke vertaalde boeken mogen we verder niet vergeten of moeten we nog gaan lezen.

Het gelaagde Mij niet gezien van Meg Rosoff die dit jaar bekroond werd met de Astrid Lindgren Memorial Award. De Argentijnse politieke liefdesroman Steen, papier, schaar van Inés Garland en het tragi-komische Anders van Andreas Steinhöfel. En wie nog tijd over heeft: het apocalyptische We keken allemaal op van Tommy Wallach en het hartbrekende verhaal over een Siamese tweeling (Een) van Sarah Crossan.

Wat zijn beste 5 prentenboeken van 2016?

Dat worden er meer. In de top 5 van het jaar staan al Siens hemel en Kek iz tak maar eigenlijk hadden daar ook Op een ochtend vroeg in de zomer van Toon Tellegen en Sylvia Weve en het betoverende Circusnacht  van Mattias de Leeuw tussen kunnen staan. Ook heel goed: De vogels van Ted van Lieshout en Ludwig Volbedae en Tangramkat van Maranke Rinck en Martijn van der Linden en Blommetjes van Jon Arno Lawson en Sydney Smith.

Nog andere boeken die het vermelden waard zijn?

Het boekenboek van Mirjam Noorduijn en Veerle Vanden Bosch, een waardevol overzicht van de Nederlandse en Vlaamse jeugdliteratuur waarin de rijkdom van het genre ten volle naar voren komt. Om vaak in te bladeren. Ook noemenswaardig: het door Tiny Fisscher herschreven Alleen op de wereld in een prachtige uitgave met sfeervolle illustraties van Charlotte Dematons. Een klassiek juweeltje in de boekenkast.

Wie waren de grote prijswinnaars van 2016?

De belangrijkste prijzen werden keurig verdeeld over een paar belangrijke auteurs waarbij de gunfactor groot was. Eindelijk, was de verzuchting bij de Gouden Griffel van Anna Woltz die al als de Joop Zoetemelk van de jeugdliteratuur de boeken in dreigde te gaan. Opluchting was er ook in november toen Koos Meinderts voor zijn magnifieke De zee zien toch nog een grote prijs kreeg en in Antwerpen de Boekenleeuw mocht ophalen. Stem op de Okapi was de logische winnaar van de Woutertje Pieterse Prijs, een prijs waarbij de combinatie van tekst en beeld vaak hoge ogen gooit.

Nog meer te melden over de prijzen?

Edward van de Vendel en Anton van Hertrbruggen zorgden er samen voor dat Nederland eindelijk weer eens een Deutsche Jugendliteraturpreis won, voor het hondje dat nino niet had. Het was tenslotte alweer tien jaar geleden dat een Nederlander (Dolf Verroen) de prijs won. Het was dus ook een beetje het jaar van Edward van de Vendel, die nog een derde belangrijke prijs mocht ophalen: de Gouden Lijst voor zijn jeugdroman Oliver. Het is dat de Theo Thijssen Prijs pas weer in 2018 wordt uitgereikt, het lijkt me dat de jury er snel uit zal zijn.

Een van de meest markante winnaars van een jeugdboekenprijs bleek Gouden Penseel-winnares Harriët van Reek die in een hilarisch gesprek bij Radio Kunststof een toelichting gaf op haar werk. Alleen al vanwege het begin de moeite van het terugluisteren waard, de schrijfster had zich in de dag vergist maar leek daar totaal niet mee te zitten.

Wie hield de leukste voordracht van het jaar?

Ik was lang niet overal bij maar niemand zal het me kwalijk nemen als ik daarvoor de jonge illustrator Ludwig Volbeda noem, die een uiterst innemende en ontwapenende lezing hield over zijn werk, op de IBBY-vriendenmiddag. Zeer persoonlijk, grappig en leerzaam, van een talent van wie we nog veel gaan horen. De knappe omkeerrede van Jan Paul Schutten op De Middag van het Kinderboek was er trouwens ook eentje om te koesteren.

Hielden de schrijvende BN-ers zich een beetje koest?

Mwah, het boek Engel van Isa Hoes en haar dochter was één van de dieptepunten van dit jaar al slaat het bij kinderen en hun ouders dan weer wel aan, mede door de uitgekiende marketing. Talkshow-aandacht is immers verzekerd. Isa Hoes mocht aanschuiven bij Humberto Tan en hetzelfde gold voor Jochem Myjer, met zijn bestseller De Gorgels (bekroond door de Kinderjury). Het vrij klassieke kinderboek werd terecht redelijk positief ontvangen. Het verhaal dat hij het onder een andere naam naar de uitgever stuurde, moesten we maar niet kapot checken. .

Was er niet iets met uitgevers?

In de ‘volwassen’ wereld stapte vrijwel iedere schrijver van naam over naar een andere uitgeverij. Dat viel in kinderboekenland dan wel weer mee. Het was onrustig bij uitgeverij Lemniscaat waar de ontevreden Koos Meinderts en Charlotte Dematons vertrokken maar van een grote leeglooop was geen sprake.Hoogland & Van Klaveren haalde Meinderts binnen en ontwikkelt zich steeds meer tot een belangrijke uitgeverij van hoogstaande jeugdliteratuur, wat blijkt uit het feit dat ze steeds vaker opduiken bij genomineerden en prijswinnaars. Verder opvallend: de verzelfstandiging van de Blossom Books dat werd losgekoppeld van Kluitman. Eigenaresse Myrhe Spiteri opent begin 2017 een kantoor in Utrecht en zal zich verder toeleggen op het uitgeven van young-adult.

Wie zijn er van ons heengegaan?

In maart overleed Ellen Tijsinger (68), die meer dan 30 kinderboeken schreef, waarvan veel over andere culturen. In september  namens we afscheid van Carli Biessels. Ze werd 80 en debuteerde pas op 62-jarige leeftijd, schreef tien kinderboeken won de Woutertje Pieterse Prijs voor Juwelen van strass Helen Vreeswijk werd maar 55 en stierf eind oktober. De oud-rechercheur gebruikte de ervaringen uit haar werk voor een serie populaire thrillers.

Nog iets over JaapLeest te melden?

Zeker. Er staat een belangrijke verandering op stapel. Ergens in de komende maanden wordt een totaal gereviseerde website gelanceerd, waarbij vrijwel alle functionaliteiten zijn aangescherpt en verbeterd. De site wordt veel beter toegankelijk voor mobiele toepassingen en er is op meer manieren te zoeken. Bovendien wordt een samenwerking aangegaan met de Nieuwe Boekerij in Zeist, waar naar wordt door verwezen voor bezoekers die een boek meteen willen bestellen.

Wil je nog iets zeggen tegen de lezers van JaapLeest?

Blijf lezen!