In het eerste hoofdstuk van Krekel van Annet Schaap laat Eliza de namen van haar vijf broers op haar bovenbeen tatoeëren. Ze zet op haar huid ‘wat pijn doet’. De broers zijn plotseling verdwenen, maar geven via de inktregels veelvuldig commentaar op haar doen en laten. Eliza is ervan overtuigd dat ze nog leven en krijgt te horen dat ze bij de Witte Kliffen zijn. Samen met Krekel, het zesde broertje, zet ze alles op alles om haar broers terug te vinden. Ook al betekent dit dat ze letterlijk stormen moet trotseren.
Na acht jaar komt Annet Schaap met een boek dat zich afspeelt in de wereld van ‘Lampje’, haar verpletterende debuut uit 2017 dat al snel een moderne klassieker werd. Van de bestseller werden meer dan 150.00 exemplaren verkocht. Het werd in 28 talen vertaald, waaronder Fries en Gronings. De VPRO-maakte een vierdelige televisieserie over de dochter van vuurtorenwachter. ‘Lampje’ werd bekroond met vrijwel alle grote kinderboekenprijzen, zoals de Gouden Griffel en de Woutertje Pieterse Prijs. Voorheen was Annet Schaap vooral bekend als illustrator van kinderboeken, van onder andere Francine Oomen en Janneke Schotveld. Met ‘Lampje’ nam ze direct plaats in de kopgroep van betere Nederlandse kinderboekenschrijvers.
De afgelopen jaren verschenen nog de theatertekst ‘De boom met het oor’ en het indrukkwekkende ‘De Meisjes’ waarin zeven sprookjes worden herschreven. Het sprookjesgegeven blijkt definitief de handtekening van Schaap te zijn. Lampje was lichtjes gebaseerd op het sprookje over ‘De kleine zeemeermin’ en in Krekel is overduidelijk geïnspireerd door ‘De wilde zwanen’ van Andersen.
In ‘Krekel’ komt een aantal personages en elementen uit ‘Lampje’ terug, maar het is op geen enkele manier een vervolg. Tuinman Nick en Juffrouw Amalia kenden we al, en vooral de laatste heeft een glansrol, door haar innerlijke gesprekken met Jezus. De personages zijn stuk voor stuk ijzersterk en maken op een overtuigende manier transformaties door. Krekel verandert van een stotterend en onzichtbaar ventje in een zelfbewuste jongeman. Hij heeft zich altijd zo klein mogelijk gemaakt omdat zijn vader hem niet erkent, wat er niet beter op wordt als er een nieuwe vrouw in zijn leven komt.
Schaap zet in ‘Krekel’ meer registers open dan in ‘Lampje’ en dat pakt op een spectaculaire manier uit. ‘Krekel’ is veel breder opgezet dan ‘Lampje’, zowel als verhaal als in de thematiek. ‘Ieder verhaal begint ergens’, schrijft ze, ‘vaak is het voordat het begint al begonnen’. In verschillende delen wordt de avontuurlijke reis van Eliza en Krekel beschreven, die aan boord gaan bij een bijzondere schipper. Tussendoor zet Schaap uiteen waar de kinderen vandaan komen en wordt de rol van de stiefmoeder duidelijker. Zij is een betoverende verschijning, in meerdere betekenissen van dat woord.
‘Krekel’ heeft net als ‘Lampje’ een feministische ondertoon en gaat over waar je thuis bent. ‘Zodra je daar bent, wordt daar hier, en hier wordt weer daar’, zegt de schipper van De Zeemeid, waarmee het gezelschap onderweg is naar de Witte Kliffen. Maar het hoofdthema is verlangen, zoals dat in sprookjes vaak zo is. ‘Mensen willen altijd wat ze niet hebben, en als ze het hebben, willen ze weer iets anders. Zo blijven ze aan de gang.’ Ieder personage is op een eigen manier op zoek naar iets.
Schaap hanteert een manier van schrijven die ongekend is in de Nederlandse jeugdliteratuur. Ieder woord leidt naar een ander woord, en een volgende zin. De verhaalstructuur zit vernuftig in elkaar en zorgt ervoor dat de spanningsboog intact blijft. Op de juiste momenten wordt er weer een draadje uit de kluwen van het verhaal gehaald, waardoor de lezer verder kan. Dit boek heeft zoveel elementen in zich om van te genieten en je over te verwonderen. Je kunt meedeinen op de golven en je verliezen in het avontuur vol gedoseerde magie, humor en grofheid.
Schaap had met ‘Lampje’ de laat heel hoog gelegd. Toch is ze er met dit nieuwe boek overheen gesprongen en dat is razendknap. Schaap maakt de verwachtingen meer dan waar. Over ‘Krekel’ kan eigenlijk alleen maar in superlatieven worden gesproken.
Deze bespreking stond op 7 maart in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden.
