Querido
Annet Schaap
Waarom niet eerder? Dat is de vraag die opborrelt na het meer dan geslaagde prozadebuut van Annet Schaap. Een naam die op meer dan 200 kinderboeken staat, maar altijd als illustratrice (voor o.a. Francine Oomen, Jacques Vriens en Janneke Schotveld). Met Lampje debuteert Schaap op haar 52e als schrijfster. En dan niet met een boekje om het ook eens te proberen maar met een lijvige, gelaagde kinderroman. Misschien was de tijd er nu pas rijp voor en feitelijk doet het er ook niet toe: het boek ligt er en het is opmerkelijk goed.
Lampje laat zich het beste samenvatten als een surrealistisch, spannend verhaal met levensechte personages tegen de achtergrond van meerdere familiedrama’s, in het decor van een kustdorp. Lampje (bij geboorte Emilia) is de dochter van een vuurtorenwachter die zijn emoties niet onder controle heeft na het overlijden van zijn vrouw. Na een incident wordt Lampje uit huis geplaatst en komt terecht in Het Zwarte Huis, dat eigendom is van de admiraal en waarover in het kustdorp het verhaal rond gaat dat er een monster op zolder woont. Er bivakkeert inderdaad een wezen, van wie, door de standvastigheid van Lampje, bij stukjes en beetjes de identiteit en het levensverhaal duidelijk wordt.
Schaap bouwt het verhaal secuur op en geeft stapsgewijs brokjes informatie weg waardoor er steeds meer ontrafeld wordt en de spanning tot het einde in tact blijft. De achtergronden van Lampje en het ‘monster’ grijpen fraai in elkaar en gaan vooral over schuldgevoel en loyaliteit richting hun ouders. Okay, ze zijn niet perfect behandeld maar ze willen het nog steeds heel graag goed doen. De vader van Lampje heeft vergelijkbare dilemma’s en vat het prachtig samen: ‘Schuld is een rot ei dat heen en weer gegooid wordt. niemand wil de smurrie over zich heen krijgen’.
De karakters van Lampje en het zoldermonster zijn sterk uitgewerkt, mede door het gebruik van externe stemmen in hun hoofd die hen in een bepaalde richting duwen. Lampje is nog veel in gesprek met haar overleden moeder, wat een wervelende mix van emoties en schrijnende scenes oplevert. Die dwingende gedachten zijn steeds minder hard nodig naarmate Lampje steviger in haar schoenen komt te staan. ‘Wat een kind wil is niet altijd het beste’, is de wetmatigheid van haar schooljuf die ze behoorlijk logenstraft.
Het valt vooral op hoe mooi en ingehouden Schaap schrijft. Ze grossiert in mooie zinnetjes. Wanneer Lampje ten einde raad is, is ze ‘moe van het tegen de wereld aan duwen’. De schrijfster voert ons door een aantal magische gebeurtenissen die beurtelings realistisch en vervreemdend zijn maar vooral binnen komen. Lampje gaat vooral over mensen nemen zoals ze zijn en is daarmee een boek over vooroordelen en verdraagzaamheid. Maar ook over liefde, vriendschap hoop en teleurstelling.
Een boek waarin je steeds meer wordt meegezogen en uiteindelijk door de pagina’s raast om te willen weten hoe het afloopt. Voor haar illustraties heeft Annet Schaap nooit grote prijzen gekregen maar het zou me niet verbazen als ze voor dit schrijven wel wordt bekroond. Sterker nog: dat zou meer dan terecht zijn.
