close
Dé recensiesite over jeugdliteratuur
8+

Een spannende science-fiction film

Jan Paul Schutten Het mysterie van niks en oneindig veel snot Non-fictie
Gottmer
Floor Rieder
Waardering: 9.0

Het slotstuk van een magistrale triologie die Nederland en de wereld veroverde. Met Het mysterie van niks en oneindig veel snot ronden Jan Paul Schutten en Floor Rieder de krachtproef af die ze in 2013 zijn gestart met Het raadsel van alles wat leeft, en het vervolg Het wonder van jou en je biljoenen bewoners.(2015)

Dit finale deel gaat over een vraagstuk dat niet te bevatten is, daar is het te groot en oneinding en teveel voor. Of eigenlijk niks dus. Op die realiteit legt Schutten voortdurend de nadruk door de lezer op te roepen het nog even vol te houden, niet in paniek te raken en te berusten in de ingewikkeldheid van de materie. Hij begint met ‘drie redenen om dit boek niet in de fik te steken’ en legt uit dat niets zeker is en dat er geen definitieve antwoorden zijn op de meeste vragen. En toch, zegt hij halverwege, zijn we  langzaam een stapje dichterbij het antwoord op de vraag waar alle materie in ons heelal vandaan komt.

Bemoediging, humor en relativering helpen de lezer met de wetenschap die domweg niet te bevatten is, maar wel razend interessant. ‘Het onstaan van het heelal – de oerknal, het is vrij onbegrijpelijk en lang niet zo spannend als Harry Potter maar we zullen het ermee moeten doen.’ Zo is dat. Schutten weet gekromde ruimtetijd, parallelle universums  en de snaar- en relativiteitstheorie in woorden te vangen. Hij doet dat met veel  grapjes,  gedachte-experimenten en lichtvoetige voorbeelden. ‘De elektromagnetische kracht tussen deeltjes zorgt ervoor dat jij niet door je stoel zakt, dat je stoel niet door de grond zakt en dat de grond niet onder je voeten uiteenvalt.’ Soms zijn de grapjes erg flauw maar dan staat het er al bij, dat scheelt. ‘Fotonen, bosonen, gluonen en sperziebonen (sorry, die laatste was een slecht grapje)’.  Of niet maar dan is het toch grappig:  ‘Ze is zelfs lastiger te begrijpen dan de songteksten van BLØF achterstevoren in het Azerbeidsjaans’.

Non-fictiekinderboeken over onderwerpen die relateren aan ruimte tijd en natuurkunde zijn niet zelden droog en saai en al te uitleggerig. Aan dat laatste valt natuurlijk niet te ontkomen maar het is de verdienste van Schutten dat hij leven in deze materie brengt. Vooral door de lezer aan te spreken en te betrekken en het heel dichtbij te brengen. Jos Grootjes uit Driel is ingewisseld voor Minke van Delft uit Groesbeek maar heeft dezelfde functie: het begrijpelijker maken en de aandacht vasthouden.  Het boek leest als een spannende science-fiction film, en inderdaad, het is wel handig als je een beetje van science-fiction houdt. Net als in het eerste deel gaat Schutten aan het eind in op de wezensvraag: waar komt het heelal vandaan? Volgens hem is het verleidelijk om zodra we iets niet snappen, ervanuit te gaan dat er een god achter zit, maar is het beste antwoord dat we het niet weten.

Het is oneerlijk dat de naam Floor Rieder in deze bespreking nog maar één keer is genoemd, maar daar gaat nu verandering in komen. Floor Rieder, Floor Rieder, Floor Rieder. Zij kreeg al terecht het Gouden Penseel voor het eerste deel en dat gaat vast niet opnieuw gebeuren maar het zou zeker niet onterecht zijn. Want de illustraties in dit laatste deel zijn nog beter, gevarieerder, gekker en grappiger en relevanter dan in de eerste beide delen. Alsof ze nu echt helemaal lekker op stoom is gekomen. De perfecte combinatie van serieuze toevoegingen, heldere beelden en malle slapstick. Tekst en tekeningen kunnen niet zonder elkaar.

Wie meegaat in de stroom aan uitleg en tekeningen (of zoals Schutten het zegt: wie zich door dit hoek over niks heen heeft geworsteld) mag aan het eind een getekend diploma tegemoet zien als ‘Master of niks’. Noem het maar niks.

Het niveau blijft tot het einde van deze trilogie hoog. En dat is een prestatie van formaat.

Tags : biologieDieren en natuurEcht gebeurdgeschiedenisgodheelalillustratiesjeugdboekKinderboekNon-fictieruimtevaartserieWeten en leren