Pat van Beirs kan in het zijn eentje minder goed

Pat van Beirs Zigeunergebroed Genre: Jeugdboek
Uitgever: Moon

De aanduidingen in Zigeunergebroed van Pat van Beirs geven meteen de toon aan: ‘Historische roman voor meisjes en andere mensen’ en ‘Gefatsoeneerd dagboek verboden voor lezers en lezeressen onder de zestien’. De opdracht daaronder roept vooral veel vragen op: ‘Voor Jean-Claude, met wie ik het niet had gekund’. Dat gaat over Jean-Claude van Rijckeghem, met wie Van Beirs eerder zeer succesvolle historische romans schreef, waarvan Galgenmeid en Jonkvrouw de prestigieuze Vlaamse Boekenleeuw wonnen. Het is een raadsel waarom dat nu niet is gebeurd.

Net zoals in de andere boeken van het schrijversduo is een vrouw de hoofdpersoon, in dit geval de 17-jarige Romanie van Pottenberghe. Ze woont in Gent en heeft het zigeunerbloed van haar moeder, die sterft onder de guillotine. Ze groeit op onder de vleugels van haar vader, die uit een welgesteld milieu komt. Haar vader is een succesvol ondernemer, vooral door zijn vriendschap met de Hollandse Koning Willem 1 (het verhaal speelt in het begin van de negentiende eeuw). Zijn positie komt onder druk te staan als in België de weerstand groeit tegen deze Hollandse vorst en hij moet onderduiken. Romanie raakt betrokken bij de strijd van de Orangisten en de uiteindelijke staatsgreep en moet voor de rechter verschijnen. De rechtszaak gat vooral over de keuze voor Frankrijk of het behoud van Vlaanderen en Nederlands als officiële voertaal. Een even interessant als actueel thema.

Vader en dochter worden verdedigd door de echtgenoot van Romanie, een advocaat. Opvallend zijn de zeer gedetailleerde beschrijvingen van het seksleven van het koppel, zoals je die in jeugdboeken niet vaak tegenkomt. Helder en direct gaat het over het likken van schaamlippen en daardoor onmiddelijk klaarkomen: ‘Hard en sidderend. Ik schokte na en hij glimlachte naar me met met zijn wonderlippen’. Onverbloemd maar niet volledig geslaagd met termen als liefdessap en soepstengel (als aanduiding voor zijn geslachtsdeel).

Opnieuw een roman over een zelfstandige en krachtige vrouw en daarmee een feministisch pleidooi voor vrijheid en emancipatie. Dat geldt ook voor het politieke thema waarvan het jammer is dat het pas tegen het einde van het boek echt tot wasdom komt. Inhoudelijk staat Van Beirs zijn mannetje maar het is opvallend hoeveel dit boek aan stilistisch sprankeling mist in vergelijking met de vorige historische romans. Pat van Beirs kon dit boek blijkbaar niet met Jean-Claude van Rijckeghem schrijven, maar zonder hem is er veel van de glans verloren. Zowel qua taalgebruik, opbouw en karakterontwikkeling schuurt het en de personages komen maar niet echt tot leven, waarin juist de kracht van het schrijversduo lag. Het ontbreekt  Zigeunergebroed aan de souplesse die lezen van de vorige historische romans tot zo’n feest maakten.