Rekels van het zuiverste water

‘Het langverwachte vervolg op Van den vos Reynaerde’ staat op er op de cover van Verhalen voor de vossenbroertjes. Een ironisch understatement bij een verhaal dat waarschijnlijk stamt uit de dertiende eeuw. Lida Dijkstra combineert het origineel met originele nieuwe verzinsels en dat levert een magnifiek  boek op.

Het getuigt van lef om een verhaal met zo’n rijke geschiedenis als uitgangspunt te nemen. De fabels rond Reinaart de Vos zijn al op talloze manieren verteld en bewerkt. Wat zou je daar nog aan toe kunnen voegen? Veel, bewijst Lida Dijkstra. In het nawoord schrijft de auteur naar hartenlust met het orginele meesterwerk te hebben gespeeld. ‘Ik heb besloten de nadruk te leggen op de luchthartigheid en speelsheid, en de liefde voor taal voorop te stellen’.

Dijkstra viert de taal; zowel het hedendaagse Nederlands als historische en Middeleeuwse woorden, aangevuld met zelfverzonnen taal. Op een vanzelfsprekende sluiten oude en nieuwe taal op elkaar aan, de zinnen vloeien en sprankelen. Het is genieten geblazen met mooie bedachte woorden als ‘kwaakspraak’ en niet opgelegde alliteraties als ‘vlammende verenpracht’ en ‘helse honden’. Waar lees je nog over lamelotten, schemel of kersfstok? De taal is leidend bij Dijkstra, zonder dat het literair gekunsteld of ingewikkeld wordt. Voorlezen is op deze manier een feestje.

De, soms bijna grafische, illustraties van Thé Tjong-Khing passen perfect bij het verhaal. Speels en uitbundig en toch met een zekere soberheid. De letters waarmee ieder hoofdstuk begint en de zorgvuldige vormgeving maken het af.

Het originele verhaal van Van den vos Reynaerde is gecombineerd met nieuwe elementen waarbij het een vondst van jewelste is, om Reinaart twee zoontjes te geven en deze vossenbroertjes het verhaal van hun vader te laten ontdekken. Op die manier is het verhaal interessant voor zowel nieuwe lezers, als lezers die het verhaal al kennen. Reinaart de Vos is verbannen uit het dorp vanwege zijn schelmenstreken, die er soms niet om logen. Zijn zoons horen uit de overlevering wat hun vader op zijn kerfstok zou hebben en ontdekken dat ze nogal op hem lijken. De onvoorwaardelijke liefde en loyaliteit in de vossenfamilie is hartveroverend.  De broertjes (‘rekels van het zuiverste water’) twijfelen aan het waarheidsgehalte van sommige van de verhalen over hun vaderen dat krijgen ze ook als les mee. Dat iedere verteller zijn eigen verhaal maakt en iedere luisteraar hoort wat hij horen wil. Er zijn net zoveels roddels als valse heldenverhalen.

Dijkstra speelt op een fenomenale manier met dat gegeven. Ze vertelt verhalen in een verhaal naar aanleiding van een eeuwenoud bestaand verhaal waar ze zelf weer nieuwe verhalen aan toevoegt. Op een kunstige manier breit ze de fabel helemaal rond en daarmee is het zowel een eerbetoon aan het origineel als een een rijke en gelaagde nieuwe loot aan de Reynaerde-stam.

Dit verhaal wil niet wachten, het wil verteld, zegt beer Bruun tegen de moeder van de broertjes. Zo moet het zijn gegaan. Het verhaal diende zich aan en moest op papier. We hebben zo’n 18 eeuwen moeten wachten op een vervolg maar gelukkig is het er nu.

Kaft: