Querido
Corrie Rasink
Een Argentijnse roman uit 2009 die nu pas in Nederlandse vertaling is verschenen maar een beetje tussen wal en schip dreigt te vallen. Dat is jammer en onterecht want Steen, papier, schaar is een bijzondere coning-of age roman met een sluimerende, politieke gelaagdheid. De ouders van Alma hebben een buitenhuis op een eiland in de buurt van Buenos Aires, waar ze steevast de weekenden doorbrengen. Alma heeft er een onbezorgde kindertijd met met zus en broer Carmen en Marito, die op het eiland wonen. De sociale verschillen tussen de kinderen spelen dan nog geen rol maar later wordt pijnlijk duidelijk hoe bepalend hun afkomst is. Het zit de verpletterende liefde tussen Alma en Marito in de weg en alle verhoudingen lijden er onder. Ook die tussen Alma en haar ouders, die vooral met hun eigen welzijn bezig zijn en liever niet over onrecht nadeken. Op de militaire staatsgreep van Videla en de zijnen in 1976 reageren met een ongeïnteresseerd: ‘Het werd tijd dat iemand eindelijk eens orde op zaken stelde’.
Alma leeft lang in een naïeve bubbel en heeft nauwelijks weet van het politieke engament van haar vrienden, die veel dieper in de strijd zitten dan ze door kon hebben. Je kunt heel lang van niks weten, ook al ben je je daar niet bewust van. Inés Garland gebruikt de geslaagde metafoor van het gevaar van overstromingen op het eiland. Alma’s vader denkt dat het zo’n vaart niet zal lopen: ‘Als alles bleef zoals het was, waren we velig. maar we waren helemaal niet veilig’. Sluit je je ogen voor de realiteit, en kun je je dat veroorloven? Steen, papier, schaar gaat over zwijgen en wegkijken en dingen voor elkaar verborgen houden. En daarmee over diepe eenzaamheid, die door Alma omschreven wordt als ‘het meedragen van dingen die niemand kan zien’.
Politiek en maatschappelijke onrust wordt nauwelijks benoemd en speelt toch de hoofdrol en dat is razendknap. In de huidige, verwarrende tijden krijgen dit soort verhalen een extra dimensie en urgentie. Kun je je het permitteren om te doen alsof er weinig aan de hand is? En welke rol spelen afkomst, opvoeding en sociale omstandigheden daarin. Steen, papier, schaar is een typisch Zuidamerikaanse roman, dromerig en droevig stemmend en vol weemoed. Een boek over dromen, idealen, teleurstelingen en liefde. Vooral over de liefde.