Leopold
Van het verhaal van de familie Birnbaum is in 2013 een documentaire gemaakt. Martine Letterie werd opnieuw geattendeerd op dit verhaal en er ontstond het idee om er een kinderboek over te maken. Ze bezocht de familie in Israël en voerde gesprekken, waarbij die met Sonni, die inmiddels negentig is, de leidraad zullen vormen voor Wij blijven bij elkaar.
Het is een typisch Martine Letterie-boek geworden. Een oorlogsgeschiedschrijving die dicht bij de feiten blijft en dus op het randje van non-fictie. De familiegeschiedenis van de Birnbaums is, net als die van veel Joodse families uit die tijd, verbijsterend en indrukwekkend. Het unieke aan dit verhaal is dat de ouders zich ontfermen over Joodse kinderen, die zonder hun ouders in de kampen terecht kwamen. Aanvankelijk in Westerbork, waar de familie in 1939 naar toe werd getranporteerd en later in Bergen- Belsen. Uiteindelijk krijgen ze een speciale ‘weeshuisbarak’ toebedeeld waar ze op een gegeven moment met meer dan 35 kinderen wonen.
Letterie vertelt het verhaal vanuit het perspectief van meerdere kinderen uit het gezin en houdt zich daarbij keurig aan de chronologie van het verhaal. Van de Kristallnacht naar Westerbork en Bergen-Belsen, in alle fases van de oorlog. De ouders Birnbaum zijn bewonderenswaardig moedig en in hun standvastigheid krijgen ze veel voor elkaar, ook van de bezettter. Maar het blijft oorlog en ze zitten in een kamp, met alle ontberingen vandien. Het ontbreekt ze natuurlijk aan precieze informatie over het verloop van de oorlog en de verschrikkingen in andere kampen, en het idee van de ‘Endlösung’.
Letterie kiest voor een uitermate gedetailleerde weergave van de feiten. In de sroom aan informatie die wordt opgediend verdwijnt het unieke karakter van het verhaal naar de achtergrond. Twee gewone ouders die naast hun eigen gezin, nog eens tientallen kinderen onder hun hoede namen, in zware omstandigheden. Scherpere keuzes en meer focus hadden het verhaal goe gedaan.
Martine Letterie is een voorname chroniquer van de Tweede Wereldoorlog, op kinderboekengebied in Nederland waarschijnlijk de belangrijkste. De verhalen die ze doorgeeft moeten verteld blijven worden. In Kinderen met een ster liet ze zien stilistisch meer in haar mars te hebben. Wat meer vindingrijkheid en lef zou ook Wij blijven bij elkaar goed hebben gedaan, hoe imponerend het verhaal ook is.
