Een dorp dat dodelijk is voor de geestelijke gezondheid

Ineke Riem Zeven pogingen om een geliefde te wekken Genre: Jeugdboek
Uitgever: Arbeiderspers

Dit weekend heb ik dan maar snel de toch wel verrassende winnaar van de Dioraphte Jongerenliteratuurprijs 2014 gelezen. Iedere winnaar was verrassend geweest, want bij alle genomineerden was een licht gevoel van verbazing terecht. Schrijvers zijn niet zelden verrast door de nominatie, zich er niet van bewust dat ze in het bijzonder voor jongeren hadden geschreven.  Het blijft een suprise-party, die Dioraphte prijs. In 2011 en 2013 wonnen er  typisch jongerenboeken (resp. De Hemel van Heivisj van Benny Lindelauf en Niemand in de stad van Philp Huff), in 2010 en 2012 wonnen er boeken waarbij dit predikaat veel minder vanzelfsprekend was (resp. Trouw is de andere wang van Peter Bekkers en Glijvlucht van Anne-Gine Goemans).

De winnaar heet dit jaar dus Zeven pogingen om een geliefde te wekken en is de debuutroman van  Ineke Riem, die ook de omslagillustratie maakte, net als de tekeningen in het boek, bij het begin van ieder hoofdstuk. Ik had voor de nominatie nog niet van het boek gehoord, terwijl het toch wel een flink aantal keer gerecenseerd is, over het algemeen zeer positief. Daar kan ik me in vinden want het is een charmant en onderhoudend boek. Het zou normalitair niet bij me zijn opgekomen dat dit jongerenliteratuur is. Inderdaad, de protagoniste is een meisje, maar, los van dat ze het grootste deel van het boek slaapt, is het geen typische coming of age roman. Dat laatste is vaak een kwalificatie waarmee jongerenliteratuur wordt aangeduid.

Ik las maar door in dit boek, niet omdat het moest maar omdat ik wilde weten hoe het afliep, en de dwingende structuur me vasthield. Riem heeft gekozen voor een opzet met veel korte hoofdstukjes, die telkens vanuit een ander perspectief zijn geschreven, maar allemaal naar de rode draad verwijzen. Waardoor ik steeds nog even een hoofdstukje verder wilde, en het boek ineens uit was, en ik nog niet gegeten had. Het boek laat zich het beste omschrijven als een  dorpsprookje met veel excentrieke personages die ieder op hun eigen manier teleurgesteld zijn in het leven. Ze zitten klem in hun dorp waarin het verblijf, volgens iemand die wel wist te ontsnappen, ‘dodelijk was voor de geestelijke gezondheid’. Riem zet die dodelijke beklemming geweldig neer,  in subtiele zinnetjes als ‘hij was een van de minst ongelukkige boeren’. Vrijwel iedereen in het dorp heeft vervlogen dromen, verstikkende geheimen en onbereikbare idealen. Dat is akelig maar Riem weet het zo te beschrijven dat het op een bijna permanent dorpsfeest uitoopt. Al die malle figuren met hun eigenaardigheden, die maar naar elkaar loeren. De inbreker die niets steelt, de hoogbejaarde lesbienne met haar zeepjesmuseum en Lioba, die in een bootje in slaap valt en lange tijd niet meer wakker wordt. ‘Het gebeurde omdat er niets anders gebeurde’. Het meisje werd volledig genegeerd, c.q. geminacht, door haar dorpsgenoten maar na haar slaap ‘was ze getransformeerd van de dorpsgek tot het goede doel dat iedereen een warm hart toedroeg’, bedenkt haar enige vriend uit het dorp. De vertelling in het boek draait om deze moderne Doornroosje heen, om de vraag of ze ooit weer wakker zal worden.

De jury, onder voorzitterschap van Annemarie Terhell, prijst Zeven pogingen om een geliefde te wekken omdat ‘het ongelofelijk knap is geconstrueerd en tot in de puntjes klopt, met onvergetelijke personages, een even geraffineerde als originele vorm en een vertelkracht die van de bladzijden spat’. Klopt als een bus, het is een erg goed boek maar  geen jongerenliteratuur.  Neemt niet weg dat zeker ook jongeren kunnen genieten van dit boek. Misschien is jongerenliteratuur wel vooral literatuur die niet vooral geschikt is voor de wat ouderen of zo. Ach, wat maakt het uit, zo’n prijs zonder vaststaande kaders brengt veel, net weer wat andere, literatuur onder de aandacht. Ik had dit heerlijke boek anders waarschijnlijk niet gelezen, en dan had ik toch maar mooi een stilistisch hoogstandje gemist.