close
Dé recensiesite over jeugdliteratuur
10+

De zebravisjes geloven niet in God

Joukje Akveld Een kleine geschiedenis van de mens door dierenogen Non-fictie
Lannoo
Djenné Fila
Waardering: Leerzaam en vermakelijk. Schitterende illustraties

De zijderups is verrast als hij  beseft dat uit de klieren in zijn kop vloeibare zijde komt. ‘Noem het een wonder, een mirakel een mysterie, wij hebben er ook geen verklaring voor.’ In Een kleine geschiedenis van de mens door dierenogen van Joukje Akveld is het woord aan de dieren. Negentwintig dieren vertellen hun verhaal en maken duidelijk welke rol zij hebben gespeeld in de wereldgeschiedenis. Daarbij gaat het om onder andere oorlog, productie, vertier, voedsel, studieobject en mythevorming. Alle facetten dus: van filmster tot ziekteverspreider.

Een paard verhaalt over die papzak van een Willem de Veroveraar die op zijn rug zat tijdens de oorlog tegen Engeland in de Middeleeuwen. Ratten en luizen geven elkaar de schuld van de pestepidemie en in een van de grappigste verhalen, praten de biggetjes over het vonnis tegen hun moeder. ‘We vinden het ongehoord / wreed en onrechtvaardig / onze moeder is vermoord’. Tijdens een waargebeurde rechtszaak het Frankrijk van de vijftiende eeuw kreeg een varken de doodstraf opgelegd voor de moord op een vijfjarig jongetje. Dat gebeurde vaker, legt Akveld uit. Mensen zagen hun koeien, schapen en varkens niet als dingen, maar als wezens met een eigen wil en dus verantwoordelijkheid.

Het is een mooi voorbeeld van hoe er in de loop der eeuwen op verschillende manieren met dieren is omgegaan en naar ze werd gekeken. En nu vertellen de dieren ons hoe ze dat hebben ervaren. Het boek is chronologisch opgebouwd, dus de veranderingen zijn goed waarneembaar. Was de ijsbeer eerst nog een bedreiging voor de mens, nu is de mens vooral de vijand van de ijsbeer. Opmerkelijk ook hoe we dieren bijna uitgeroeid hebben om ze vervolgens te beschermen (o.a. de witte neushoorn).

Akveld maakt via verschillende vertelvormen inzichtelijk hoe dat is gegaan. In de afwisselende verhalen waarin ze dieren een stem geeft toont de auteur haar stilistische finesse. In soepele taal laat ze de dieren vertellen, bijvoorbeeld over dat sommige dingen zo ingenieus in elkaar zitten dat het wel lijkt alsof een alsof een opperwezen er de regie over voert. ‘Maar wij zijn zebravisjes, wij geloven niet in God’.

Ieder hoofdstuk wordt begeleid door een informatief gedeelte dat nogal wat van jonge lezers vergt. Op de balans tussen fictie en non-fictie en de inhoudelijke opzet valt wel wat aan te merken, net als over het wat onhandige formaat van het boek. Dat geeft dan wel weer enorm de ruimte aan Djenné Fila, die al zo opviel met haar prachtige illustraties voor Schaduw van Toet en nu alle registers kan opentrekken in soms volle, dan weer verstilde beelden (de berggorilla) die een eigen wereld oproepen. Wat een talent spreekt uit haar illustraties, maar ook een rijke fantasie en eigenzinnigheid. Het kan niet anders dan dat ze opnieuw in de nominaties en of prijzen valt.

Een kleine geschiedenis van de mens door dierenogen (blijkbaar was er geen toegankelijker titel voorhanden) hinkt op iets teveel gedachten maar is zeker leerzaam, interessant en ook vermakelijk.

 

Tags : Dieren en natuurgeschiedenishistorieillustratiesKinderboekNon-fictieWeten en leren