Kinderen van de straat van Xavier-Laurent Petit, vertaling Leny van Grootel, Ploegsma, 10+
Over De zoon van de berentemmer schreef ik eind 2022 dat het op de valreep een van de indrukwekkendste kinderboeken van het jaar was omdat het alles had wat een goed kinderboek moet hebben. “Het verhaal staat voorop en blijft door de onverwachte wendingen spannend en onbestemd, maar krijgt het einde dat je graag wilt”. Geheel terecht kreeg de Franse schrijver Xavier-Laurent Petit er in 2023 een zilveren griffel voor. Het is het verhaal over een Roma-gezin dat onder barre omstandigheden in een Frans vluchtelingenkamp terecht komt. Door het onvermoede schaaktalent van de protagonist, raakt de familie voor een deel uit de ellende.
Goed nieuws dus dat nog een boek van Petiti in het Nederlands vertaald, al is het nog ouder dan De zoon van de berentemmer, dat zijn oorsprong heeft in 2016. Kinderen van de straat verscheen al in 2005. Franstalige jeugdliteratuur vindt maar mondjesmaat zijn weg tot de Nederlandse markt. Pas nadat Jean Claude Mourlevat de Astrid Lindgren Memorial Award won, werden zijn boeken over Jefferson vertaald. Wie weet maken we binnenkort kennis met het oeuvre van Marion Brunet, die dit jaar de prijs won en van wie nog geen enkel boek in het Nederlands verscheen. Ook Petit heeft al een behoorlijke lijst met boeken achter zijn naam, waarvan er meerdere in de prijzen vielen.
Kinderen van de straat gaat over een jonge Mexicaanse schoenpoetser die met zijn zusje en een vriend op straat leeft. Een kistje met schoenpoets, een deken en zijn zusje Luzia is alles wat hij bezit. In zijn wereld ligt politiegeweld altijd op de loer. In het begin van het verhaal wordt Saturnino dan ook hardhandig opgepakt. Hij maakt zich vooral zorgen om zijn zusje en blijft dat het hele boek door doen. Gaandeweg ontdekt de lezer waar zijn enorme verantwoordelijkheidsgevoel vandaan komt. Het verhaal doet in het begin sterk aan het werk van Gijs Wanders en Ineke Holtwijk over het leven van kinderen van in Zuid-en Latijns Amerika. Goed bedoeld, maar ook vrij voorspelbaar, rechttoe-rechtaan verhalen over armoede en onrechtvaardigheid met een hoog ‘Unicef-gehalte’.
Kinderen van de straat biedt gelukkig wel iets meer. Er verschijnt er een mysterieuze weldoener in een wit pak. op het toneel die het leven van de kinderen totaal verandert. ‘De maestro’ (dat is ook de Franse titel van het boek) introduceert het drietal in de wereld van de klassieke muziek via zijn muziekschool. Met een groep zwerfkinderen wordt een orkest begonnen. Naast Saturnino en zijn zusje zijn ook een paar andere karakters aardig uitgewerkt: een kreupele jongen en een stotteraar die verrassend goed kan zingen. Natuurlijk geeft het orkest de kinderen doel in het leven, en veel meer veiligheid. Maar de manier waarop ze direct verknocht zijn aan de muziek en hun instrumenten, is wat al te romantisch ingevuld. ASaturnino droomt meteen over zijn cello en ook voor de andere kinderen lijken de klassieke melodieën een soort geschenk uit de hemel.
Echt zoetsappig wordt het niet. Er volgen een paar tragische gebeurtenissen en ook in dit boek kiest Petit niet voor een einde met alleen rozegeur. Al zit er wel hoop op een beter leven in. Overtuigend is hoe de dramatische geschiedenis in het verhaal verweven is. Ongeloofwaardiger is het directe contact van de kinderen met de dictator, die een bekende van de maestro blijkt te zijn. De rol van de weldoener blijft een beetje in het midden, heeft hij echt het hart op de goede plek, of laat hij zijn oren teveel hangen naar de macht?
Kinderen die hun talenten mogen aanspreken, in plaats van alleen als lastig en onhandelbaar te worden gezien, en daarmee gered worden van het straatleven. Het is de rode lijn in het werk van Petit, die vooral schrijft over onrechtvaardigheid en een betere toekomst voor kinderen. Wie eerst De zoon van de berentemmer las, zal wellicht teleurgesteld zijn want dat boek is veel gelaagder is en veel beter uigewerkt. Kinderen van de straat leest een beetje als een voorstudie.
