close
Dé recensiesite over jeugdliteratuur
12+

Janis is een heelmaker

Marjolijn Hof Lepelsnijder Jeugdboek
Querido
Annette Fienieg
Waardering: 8.0

Janis woont samen met een oude man op een berg. Hij snijdt houten lepels, ze hebben een hond en een ezel en ze eten vooral brij met netels. Als Frid niet terugkeert van een tocht, ziet Janis zich genoodzaakt  de berg af te komen om hem te zoeken. Hij is bang voor ‘de grote ziekte die slimmer is dan je denkt’.

Zo begint Lepelsnijder, een zeer atypisch boek voor Marjolijn Hof, die meerdere bekroonde kleinoden schreef, die opvielen door hun compactheid, beheersing en psychologische subtiliteit. ‘Schrijvers moeten af en toe iets nieuws proberen, een wankele brug over met kolkend water in de diepte’, zegt Hof in het nawoord. Dat ging niet zonder slag of stoot, ze deed lang over dit boek en zegt in interviews dat ze soms op een dood spoor zat.

Lepelsnijder is een klassieke avonturenroman, voor de liefhebbers van Dragt en Beckman. Een boek van 300 pagina’s, en dat is veel voor een auteur die gewend is ieder woord en zinnetje op een goudschaaltje te wegen. Het is vooral in het begin even wennen aan de uitwijdingen en gedetailleerde beschrijvingen. Bijna iedere stap die Janis neemt, wordt beschreven.

Lepelsnijder is óók een ontwikkelingsroman want Janis komt er gedurende zijn tocht achter wie hij is en waar hij vandaan komt. Hof maakt slim gebruik van de naïviteit van de jongen die weinig van de echte wereld weet. Hij is in isolement en onwetendheid opgegroeid en niet gewend van zich af te bijten. Janis is een heelmaker, geen stukmaker. Frid heeft hem te verstaan gegeven dat zijn gave om lepels te snijden hem wordt hem ontnomen als hij iets doodmaakt.

Hof geeft hem net genoeg boerenslimheid mee, waardoor hij niet volledig omver geblazen wordt. Later in het verhaal heeft hij die nog hard nodig. Fijnzinnig zijn de passages waaruit zijn behoefte aan menselijk contact blijkt. Hij komt terecht bij een ouder echtpaar en als hij afscheid neemt staat er: ‘Hij hoopte dat mevrouw Trebs hem nog een keer zou omhelzen, hij stond te treuzelen bij het hek’.

Lepelsnijder is in die zin klassiek dat het een geconcentreerd en traag opgebouwd verhaal is waarin ogenschijnlijk niet veel gebeurt. Voor een groot stilist als Hof is dit geen gemakkelijk genre en dat wreekt zich vooral in de eerste helft waarin het tempo wel erg laag ligt. Het drama ontvouwt zich pas als de jongen een deel van zijn familie terugvindt en ontdekt hoe zijn geschiedenis in elkaar steekt. Iedereen lijkt dingen over hem te weten. Daar valt het in elkaar en blijkt het verhaal psychologisch sterk in elkaar te zitten. Al is het verschil tussen goed en kwaad wat nadrukkelijk beschreven, de tegenstelling tussen de heelmakers en de stukmakers.

De illustraties mogen niet onvermeld blijven: ook Annette Fienieg gooit het over een anderDe e boeg, alsof ze is aangestoken door Hof. De coverprent is erg mooie en subtiel maar vooral de illustraties van de lepels, waarmee iedere hoofdstuk begint, zijn heel goed getroffen: functioneel en veelzeggend. Het zijn niet zomaar plaatjes; ze laten de lezer Janis beter kennen.

Hof biedt met Lepelsnijder geen razendspannend maar wel een onderhoudend en fascinerend verhaal. Vooral vanwege Janis, een personage dat heel ongemerkt in je hoofd gaat zitten en daar na het lezen nog wel even blijft ronddwalen.

Hof kwam op het idee voor Lepelsnijder toen ze het schilderij Treich im riesengebirge van Ludwig Richter uit 1839 zag in een museum in Berlijn, waarop een man, een jongen en een hond in het gebergte staan afgebeeld. ‘Waarom loopt hij daar wie is dat, waar komen ze vandaan en waar gaan ze naartoe’, schrijft ze in het nawoord.

Afbeeldingsresultaat voor teich im riesengebirge
Tags : Dieren en natuurdoodFamiliejeugdboekKinderboekLiefde en vriendschapoudersreizenSpanning en avontuurVroeger